Geen koffiepraat. Column van arts-bioloog drs. Engelbert Valstar over de effecten van koffie

Valstar Arts-bioloog drs. Engelbert Valstar

Raadpleeg ook de literatuurlijsten van arts-bioloog drs. Valstar per vorm van kanker.

In onderstaande column bespreekt Valstar het gebruik van koffie en caffeine.

Geen koffiepraat!

Moerman raadde rood vlees af, alcohol af, extra zout af, meer groenten aan, minder calorieën aan, suiker af etc. Door hem juist ook terecht bedoeld om de kans op kanker te verminderen. Hij raadde ook thee en koffie af. Dat was evenwel ten onrechte. Over thee heb ik al vaker geschreven. In deze column wil ik ingaan op koffie.

Caffeine en kankerpreventie

Epidemiologische studies zeker wanneer ze klein zijn en retrospectief, hebben maar een beperkte betrouwbaarheid. Meta-analyses zijn veel sterker. Op pubmed vond ik met : caffeine cancer risk metanalysis 35 hits met daaronder 18 metaanalyses met betrekking tot kanker.
Vier met betrekking tot leverkanker : alle 4: koffie beschermt (bijvoorbeeld PMID 28846640). Twee met betrekking tot het melanoom: beide gunstig (o.a. PMID 26695410).
Een met betrekking tot non-melanoma huidkanker: gunstig (PMID 27388462).
Drie aangaande het endometriumcarcinoom: 1 neutraal en 2 gunstig (o.a. PMID 29120352). Een met betrekking tot nierkanker: uitslag neutraal (PMID 28892303).
Blaaskanker: uitslag neutraal (PMID 22564775) ;
evenzo voor darm-/colonkanker (PMID 15456988).
Borstkanker: 4 analyses: 2 gunstig, 1 neutraal en 1 op de grens van neutraal/ongunstig (zie bijvoorbeeld PMID 29360766).
1 beperkte metaanalyse is ongunstig: zwangeren die veel koffie nemen hebben meer kans dat hun kind een vorm van leukemie krijgt (PMID 26329264.
Ook een umbrella-analyse van meta-analyses liet een gunstig effect van koffie op het kankerrisico zien (PMID 29167102).

Koffie binnen redelijke grenzen is met betrekking tot met name kanker gunstig, al doen zwangeren er verstandig aan het te beperken.

Koffie bij bestaande kanker

Koffie raad ik bij bestaande kanker niet af, ook omdat mensen het lekker vinden, je er geen kanker van krijgt en er aanwijzingen zijn dat het met behandelingen gunstige interacties heeft. Voor interactie met cisplatin : zie PMID 28855448 en voor interactie met bestraling zie bijvoorbeeld PMID 20384627.

Koffie bij dementie

Er zijn 2 grote metaanalyses : een vond een beschermend effect van koffie (PMID 24962204), de andere een zeer sterke trend in de richting van een beschermend effect door koffie (PMID 25721193).

Koffie en colitis ulcerosa

Bij colitis ulcerosa blijkt een mengsel van gestampte donker geroosterde koffiebonen met kamille en mirre even goed tegen colitis ulcerosa werkzaam als mesalazine (PMID 23826890).

Koffie (caffeine) als doping

Als je een week geen koffie neemt en dan ineens 3-6 mg caffeine per kg lichaamsgewicht dan verbetert dat je sportprestatie (PMID 19077738).

Discussie

Koffie zoals wij dat gebruiken 1-4 (of 5) kopjes per dag is zeker niet ongezond. Het biedt waarschijnlijk zelfs gezondheidsvoordelen. Volgens het Voedingscentrum bevat 50 ml espresso 130 mg, wat betekent dat ik zelf met 4- 5 espresso’s van 25 ml 260 tot 325 mg caffeine per dag binnenkrijg. Neemt niet weg dat te veel toch echt te veel is. Zo was bij een vrouw die 5000 mg caffeine in een keer nam vanwege hartritmestoornissen een tijdelijke ziekenhuisopname nodig (PMID 29884665). Twaalf gram in een keer bleek zelfs dodelijk (PMID 24196726).

De koffieprut die na het zetten van koffie overblijft voor de compostbak doet deze na langere tijd duidelijk naar koffie ruiken en draagt naar mijn subjectieve mening bij tot een goede kwaliteit van de compost. Anderen evenwel hebben van deze koffieprut eetbare koekjes kunnen maken, die rijk zijn aan antioxydanten (PMID 27596399).

arts-bioloog drs. Engelbert Valstar, columns, koffie, caffeine