Probiotica - melkzuurbacteriën. Onverwachte sterfgevallen tijdens studie met probiotica en alvleesklierontsteking - wrange speling van het lot - aldus Duitse prof. Rayes die inzage kreeg in onderzoeksrapport. UMC weigert elke verdere medewerking

8 april 2013: wie het artikel uit de NRC: hoe de dood van 24 patiënten zonder gevolgen bleef wil hebben dat kan ik u digitaal toesturen. Zeker voor artsen en verpleegkundigen, maar ook voor niet professionals een onthullend artikel hoe binnen de medische wereld enorm veel wordt gesjoemeld en de handen boven het hoofd wordt gehouden als er fouten zijn gemaakt.

30 maart 2013: bron: NRC

5 jaar nadat bij een studie met probiotica totaal onverwacht veel mensen overleden aan een acute alvleesklierontsteking is er nog steeds geen duidelijkheid over waarom dit heeft kunnen gebeuren.

(Zie ook in gerelateerde artikelen twee analyses van arts-bioloog Engelbert Valstar, een analyse over deze studie en een analyse over probiotica in zijn algemeenheid)

De NRC komt dit weekend met een artikel over dit onderzoek en constateert dat het UMC - Utrecht en alle toenmalige betrokken artsen geen openheid van zaken willen geven en niet willen meewerken aan verder onderzoek naar de fatale gebeurtenissen. Artsen wordt zelfs aangeraden door het UMC om geen commentaar te geven.

Directeur Pieter Pekelharing van Winclove, het bedrijf dat de probiotica voor het onderzoek leverde, vindt de “opgelegde radiostilte” door het UMCU “schandalig”. Hij noemt het “doodzonde dat niet tot op de bodem is uitgezocht welke schade de bacteriën hebben aangericht”. De onderste steen moet boven komen, vindt hij

“Ik vind dat we dat moreel verplicht zijn naar de mensen die hierbij zijn overleden. Ook voor de wetenschap is het een blamage als er niet meer duidelijkheid komt.”

Hier het artikel uit de NRC van 30 maart 2013:

OM trekt boetekleed aan na doden bij onderzoek probiotica

door Joke Mat en Sander Voormolen

WETENSCHAP Claims en klachten van nabestaanden van patiënten die overleden bij onderzoek naar de werking van probiotica, blijken vrijwel zonder resultaat te zijn gebleven. Woordvoerders van het Openbaar Ministerie noemen de gang van zaken “niet fraai” en “schandalig”.

De schaarse klachten van patiënten of nabestaanden die er waren, blijken stiefmoederlijk te zijn behandeld. Zes nabestaanden dienden een claim in bij de verzekeraars van de ziekenhuizen. Vijf claims werden afgewezen. Eén patiënt deed aangifte, maar die kwam nooit bij justitie terecht. De politie onderzoekt hoe het heeft kunnen gebeuren. Een andere aangifte, van een wetenschapper, werd geseponeerd.

Het onderzoek stelt wetenschappers nog steeds voor een raadsel. Bij het onderzoek, tussen 2004 en 2007, overleden onverwacht 24 patiënten die deze ‘goedaardige bacteriën’ hadden gekregen, terwijl juist een heilzaam effect werd verwacht. Hoewel de inspectie concludeerde dat ernstige fouten waren gemaakt, leidde het onderzoek niet tot rechtszaken of een groot aantal schadeclaims.

UMCU WIL GEEN VRAGEN OVER ONDERZOEK BEANTWOORDEN
Vijf jaar na publicatie van de resultaten is nog steeds niet duidelijk hoe de probiotica schadelijk konden zijn voor de patiënten, die leden aan acute alvleesklierontsteking. Het Universitair Medisch Centrum Utrecht (UMCU), van waaruit de studie geleid werd, wil geen inhoudelijke vragen hierover beantwoorden. Lees verder>>>>>>>>>

Lees ook in NRC Weekend het achtergrondverhaal ‘Hoe de dood van 24 patiënten zonder gevolgen bleef’ (ook via onze digitale editie).

Update 8 maart 2006: Arts-bioloog drs. E. Valstar analyseert probioticastudie zoals uitgevoerd in het UMCU bij alvleesklierontsteking en toetst dit aan dierstudies en gerandomiseerde studies bij verschillende ziektes. Artikel geplaatst 8 maart 2008.

Patiënten stierven wel door Probiotica

Door toediening van probiotica zijn wel degelijk patiënten gestorven in de Utrechtse studie naar het effect van de ‘goede bacteriën’ bij een alvleesklierontsteking. Dat onderbouwen de auteurs in het onderzoeksverslag, dat vanochtend openbaar gemaakt is in het medische tijdschrift The Lancet.

De Utrechtse groep laat zien dat bij negen patiënten een deel van de darm afstierf na toediening van het bacteriemengsel. Dat was bijna altijd dodelijk. Onder de patiënten die een nepmiddel kregen, kwam die bijwerking niet voor. Met statistiek maken de wetenschappers duidelijk dat dat verschil niet is ontstaan doordat de patiënten die ‘goede bacteriën’ kregen, bij voorbaat al zieker waren.

Bij de studie, die in vijftien Nederlandse ziekenhuizen is uitgevoerd, stierven 33 mensen: 24 patiënten in de probioticagroep, 9 in de controlegroep. Drie weken geleden maakten de onderzoekers die sterftecijfers bekend, maar zij wilden toen niet ingaan op de oorzaak. Zoals in de medische wereld gebruikelijk is, verbood het tijdschrift dat de publicatie vooraf besproken zou worden.

De conclusie dat preparaten met goede bacteriën dodelijk kunnen zijn, werd daarop met scepsis ontvangen. De Duitse chirurg en probioticadeskundige dr. Nada Rayes, die de studie had ingezien, benadrukte dat bij toeval meer patiënten in de probioticagroep waren ingedeeld die al bij binnenkomst in het ziekenhuis uitgevallen organen hadden. Dat kan ook afsterven van de darm veroorzaken. Rayes vertelde deze krant al eerder over de ‘necrotische darm’ bij de probioticapatiënten.

Ook andere deskundigen opperden dat de resultaten op toeval berustten. Die conclusie noemen de Utrechtse onderzoekers, onder leiding van prof.dr. Hein Gooszen, echter ‘onverantwoord’. Er waren wel enige verschillen tussen de patiëntengroepen, erkennen zij, maar die waren klein. Dr. Marc Besselink: „Als je dat verschil meeneemt in de berekening, blijft de eindconclusie gelijk.”

De auteurs concluderen daarom dat probiotica ongeschikt zijn voor levensgevaarlijk zieken op de intensive care. Het is geen medische praktijk om bacteriepreparaten aan zulke patiënten toe te dienen. Wel wordt her en der, en tot nu toe zonder problemen, geëxperimenteerd met probiotische bacterien in de sondevoeding van zeer vroeg geboren baby's en bij buikoperaties.

Probiotica-expert prof.dr. Stig Bengmark van het University College London toonde zich gisteravond desgevraagd nog niet geheel overtuigd. Hij experimenteerde ook met probiotica bij alvleesklierontstekingen en beoordeelde het Utrechtse artikel mede voor publicatie in The Lancet, samen met Rayes.

Bengmark: “Het zou kunnen dat ze gelijk hebben, want de Utrechtse onderzoeksgroep is uitstekend. Maar het is niet de gewoonte om conclusies te trekken uit één onderzoek. Het zou zonde zijn als er, doordat nu al paniek gezaaid wordt, geen nieuwe studies opgezet zullen worden.” Hij wijst wederom op het verschil in ziekte tussen de patiëntgroepen. Verder benadrukt hij dat de nadelen kunnen samenhangen met een bepaalde bacteriesoort. In het preparaat zijn echter geen ongebruikelijke typen toegepast.

Gooszens groep gaat twee hypotheses onderzoeken: dat de bacterien in de darm een lokale ontsteking hebben veroorzaakt, en dat de toegevoegde micro/organismen zuurstof hebben ontnomen aan de darm. Beide mechanismen kunnen afsterven veroorzaken.

14 februari 2008: update via medinews.

Wij kunnen artsen en wetenschappers in contact brengen met de onderzoekers die u inzage kunnen geven in het volledige studierapport. Stuur daarvoor ons een e-mail met motivatie en adresgegevens en we zullen dat doorsturen naar betreffende organisatie.

Het is wereldwijd de eerste keer dat een schadelijk effect van een probiotisch preparaat is aangetoond. Probiotica is een verzamelnaam voor micro/organismen die een gezond effect hebben als ze ingenomen worden.

De Utrechtse groep laat zien dat bij negen patiënten een deel van de darm afstierf na toediening van het bacteriemengsel. Dat was bijna altijd dodelijk. Onder de patiënten die een nepmiddel kregen, kwam die bijwerking niet voor. Met statistiek maken de wetenschappers duidelijk dat dat verschil niet is ontstaan doordat de patiënten die ‘goede bacteriën’ kregen, bij voorbaat al zieker waren.

Bij de studie, die in vijftien Nederlandse ziekenhuizen is uitgevoerd, stierven 33 mensen: 24 patiënten in de probioticagroep, 9 in de controlegroep. Drie weken geleden maakten de onderzoekers die sterftecijfers bekend, maar zij wilden toen niet ingaan op de oorzaak. Zoals in de medische wereld gebruikelijk is, verbood het tijdschrift dat de publicatie vooraf besproken zou worden.

De conclusie dat preparaten met goede bacteriën dodelijk kunnen zijn, werd daarop met scepsis ontvangen. De Duitse chirurg en probioticadeskundige dr. Nada Rayes, die de studie had ingezien, benadrukte dat bij toeval meer patiënten in de probioticagroep waren ingedeeld die al bij binnenkomst in het ziekenhuis uitgevallen organen hadden. Dat kan ook afsterven van de darm veroorzaken. Rayes vertelde deze krant al eerder over de ‘necrotische darm’ bij de probioticapatiënten.

Ook andere deskundigen opperden dat de resultaten op toeval berustten. Die conclusie noemen de Utrechtse onderzoekers, onder leiding van prof.dr. Hein Gooszen, echter ‘onverantwoord’. Er waren wel enige verschillen tussen de patiëntengroepen, erkennen zij, maar die waren klein. Dr. Marc Besselink: „Als je dat verschil meeneemt in de berekening, blijft de eindconclusie gelijk.”

De auteurs concluderen daarom dat probiotica ongeschikt zijn voor levensgevaarlijk zieken op de intensive care. Het is geen medische praktijk om bacteriepreparaten aan zulke patiënten toe te dienen. Wel wordt her en der, en tot nu toe zonder problemen, geëxperimenteerd met probiotische bacterien in de sondevoeding van zeer vroeg geboren baby's en bij buikoperaties.

Probiotica-expert prof.dr. Stig Bengmark van het University College London toonde zich gisteravond desgevraagd nog niet geheel overtuigd. Hij experimenteerde ook met probiotica bij alvleesklierontstekingen en beoordeelde het Utrechtse artikel mede voor publicatie in The Lancet, samen met Rayes.

Bengmark: “Het zou kunnen dat ze gelijk hebben, want de Utrechtse onderzoeksgroep is uitstekend. Maar het is niet de gewoonte om conclusies te trekken uit één onderzoek. Het zou zonde zijn als er, doordat nu al paniek gezaaid wordt, geen nieuwe studies opgezet zullen worden.” Hij wijst wederom op het verschil in ziekte tussen de patiëntgroepen. Verder benadrukt hij dat de nadelen kunnen samenhangen met een bepaalde bacteriesoort. In het preparaat zijn echter geen ongebruikelijke typen toegepast.

Gooszens groep gaat twee hypotheses onderzoeken: dat de bacterien in de darm een lokale ontsteking hebben veroorzaakt, en dat de toegevoegde micro/organismen zuurstof hebben ontnomen aan de darm. Beide mechanismen kunnen afsterven veroorzaken.

27 januari 2008: Bron: NRC d.d. 26 januari 2008

Afgelopen week maakte het UMC bekend dat in een placebo gecontroleerde studie naar het effect van probiotica bij ernstige alvleesklierontstekingen totaal onverwacht in de probioticagroep meer sterfgevallen waren voorgekomen dan in de controlegroep. De onderzoekers staan voor een raadsel want dit was totaal onverwacht en tijdens de studie niet opgemerkt. (Dat dit niet werd verwacht wordt bevestigd door eerdere studie resultaten met probiotica: zie bij ons onder probiotica informatie ook meerdere andere studies die juist een positief effect van probiotica te zien geven in een aantal placebo gecontroleerde en gerandomiseerde studies). Echter het NRC en Reformatorisch Dagblad hebben afgelopen dagen hun research goed gedaan en hadden contact met prof. Rayes. Rayes, chirurg en universitair docent aan de Humbold universiteit in Berlijn had van de onderzoekers in het UMC vooraf aan de studie in het kader van een peerreview inzage gekregen in de onderzoeksresultaten en zij concludeert daaruit dat het grote aantal sterfgevallen in de probioticagroep waarschijnlijk een wrange speling van het lot is geweest. De dobbelsteen waarmee de groepen werden verdeeld heeft blijkbaar veel meer ernstig zieke patienten toegewezen aan de probioticagroep en minder ernstige zieken aan de placebogroep.

Uit de NRC: Rayes is chirurg en universitair docent aan de Humboldt Universiteit in Berlijn. Haar groep kreeg het manuscript onder ogen in het kader van de peer review, de beoordeling van een wetenschappelijk artikel door collega-onderzoekers voorafgaand aan publicatie. Zij zegt dat onder de patiënten in de probiotica-groep zes of zeven mensen waren die een zogeheten ‘necrotische darm’ ontwikkelden. Dat betekent dat een deel van de darm afsterft. Als dat omvangrijk is, is het dodelijk. Rayes: „Bijna al die mensen zijn gestorven.”

Rayes denkt echter niet dat dit een direct gevolg is van de toediening van ‘goede bacteriën’.

„Ik heb honderden patiënten met probiotica behandeld, ook bij levertransplantaties en andere zware buikoperaties, en nooit kreeg iemand een necrotische darm.”

Rayes concludeert daarom dat de patiënten die in de probiotica-groep zaten, er al slechter aan toe waren toen de behandeling begon. Onder hen waren meer mensen bij wie al meerdere organen waren uitgevallen, en ook meer patiënten met afstervend alvleesklierweefsel. Volgens haar blijkt dat duidelijk uit de cijfers in het Utrechtse manuscript.

Rayes noemt de Nederlandse studie overigens ‘zeer goed’. „Het is erg moeilijk om zo’n onderzoek op te zetten. Volgens mij is er nooit eerder een probiotica-studie gedaan met zoveel deelnemers.” De kritiek dat de opzet te gevaarlijk zou zijn, wijst ze van de hand. „Er was geen enkele aanwijzing dat je aan probiotica kunt sterven, er waren juist goede resultaten.”

Verder nog uit het artikel van de NRC: Eén dierproef met Ecologic 641 bij alvleesklierontsteking (bij een kleine 40 ratten) is in een wetenschappelijk tijdschrift gepubliceerd, aldus Van Duijn. Die studie laat geen verschil in sterfte zien tussen ratten die probiotica kregen gedurende het onderzoek. In de eindfase stierven echter geen ratten in de probiotica groep, maar wel vier controleratten.

Omdat er ook minder woekeringen van schadelijke darmbacteriën voorkwamen, werden er volgens de Utrechtse onderzoeker dr. Marc Besselink dodelijke infecties voorkomen, bij de ratten.

Soms kan een goed opgezette studie, want dat is wel duidelijk de studie met probiotica was een prima opgezette studie, dus blijkbaar een resultaat geven dat door het toeval wordt beinvloed. En wie nuchter hier naar kijkt weet dat dit zelfs regelmatig voorkomt. Wie iets afweet van statistiek weet dat bij een 50/50 kansberekening er op kleine aantallen altijd de kans is dat de verhoudingen op een bepaald oment scheef worden. Of: wie wel eens roulette speelt ziet dat heel regelmaitig van de 100 draaien er 65 nummers rood zijn en 35 nummers zwart Pas met duizenden aantallen kruipt de verdeling naar 50/50. Het is o.i. heel wrang dat juist in de groep patienten die normaal gesproken zouden moeten hebben geprofiteerd van de probiotica er meer zijn overleden dan in de groep patiente die een placebo kregen. En het is wel heel jammer dat in deze studie met een product dat veel kan betekenen voor de gezondheid van mensen en voor de behandeling van bepaalde ziektes zoveel negatieve publiciteit hiermee is gecreeerd. Probiotica blijft o.i. een middel dat ook voor kankerpatienten voor verlichting en herstel kan zorgen na bv. chemo en bestraling en preventief ziektes kan voorkomen.

probiotica, UMC, OM - Openbaar Ministerie, alvleesklierkanker, melkzuurbacterien