De ervaring van het snelle, fatale verloop en de ontoereikendheid van operaties in zelfs het beste en modernste Amerikaanse ziekenhuis zorgde ervoor dat Coley diep geschokt was en vastbesloten een behandeling voor deze vreselijke ziekte te vinden. Het was ook het startpunt van Coley's levenslange vriendschap met Rockefeller, wiens filantropische werk werd geïnspireerd door de dood van Elisabeth, die leidde tot de oprichting van de Rockefeller University.1

Coley ontwikkelde vervolgens de eerste immunologische kankerbehandeling, probeerde kanker met koorts te genezen en richtte daarmee het veld van tumorimmunologie. Hij begon met een onderzoek naar alle casuïstiek van sarcomen in het New York Cancer Hospital (later Memorial Sloan-Kettering). Hij struikelde over het record van de 31-jarige Fred K. Stein, die leed aan een rondcelsarcoom in de nek dat vijf keer was teruggekeerd na chirurgische verwijdering totdat het als onbruikbaar werd beschouwd; de zaak was hopeloos verklaard toen de man een ernstige erysipelas-infectie opliep (veroorzaakt door Streptococcus pyogenes) die zich snel over de nek en het gezicht verspreidde en gepaard ging met een woedende koorts. Een tweede aanval volgde 2 weken later. In de loop van deze aanvallen verdween het sarcoom volledig. Zeven jaar later volgde Coley Stein op de Lower East Side, waar hij nog steeds een uitstekende gezondheid genoot en slechts een litteken onder zijn oor had om te laten zien waar het "niet-operabele" sarcoom was geweest.

CONCLUSION

Altogether, the responses to fever therapy, spontaneous remissions in the course of infectious diseases, and the observation of the inverse correlation of acute febrile infections and incidence of cancer are remarkable. Still, deciphering the optimal tuning of host response and immune surveillance is far from being solved. A systemic concept is probably needed to understand the orchestrated cytokine and cellular storm resulting in the cures; otherwise, we might forever be left perplexed by the multitude of different kinds of cellular and molecular interactions.^132-134

What is remarkable is that Coley developed the treatment not as we are used to—via “research and development” by the laboratories of biotech industry—but quite differently: through careful clinical observation of hundreds of patients and thorough knowledge of medical and scientific literature combined with critical reflection. Coley was the epitome of a clinician scientist, one of those pioneering individual physicians who made the seminal discoveries, especially in the golden age between 1930 and 1965 that irrevocably changed medicine by bringing us, for instance, sulphonamides, penicillin, cephalosporins, neuroleptics, antidepressants, and steroids.^135,136 Since then, clinical drug research has moved into the laboratories and the pharmaceutical industry and is presently experiencing an insufficiency crisis.^137-139 The strengths of those clinical champions are today remembered and called for again, and so are their virtues. Like Coley, they were proficient in their clinical work, guided by practical scientific thinking, open to the unexpected, and driven by the desire to cure patients.^{135,136,140,141}