Vitamine D: de werking in ons lichaam

Recente studies laten steeds duidelijker zien hoe belangrijk vitamine D is voor het lichaam. Ook wordt steeds meer bekend over de processen in het lichaam waarbij vitamine D een rol speelt. Wist je bijvoorbeeld dat nagenoeg iedere lichaamscel vitamine D kan opnemen?

Oorzaken vitamine D-tekort

Uit meer dan 500 onderzoeken blijkt dat 88% van de wereldbevolking een te lage vitamine D bloedwaarde heeft. Het grootste deel van de vitamine D krijgen we binnen via zomers zonlicht. waarbij ten minste een derde van het bovenlichaam moet worden blootgesteld.. De beste tijd om te zonnen is tussen 10.30 uur en 13.30 uur (wanneer onze schaduw korter is dan onze lengte). Aangezien de meeste vitamine D afkomstig zou moeten zijn van UVB-stralen van de zon, is onvoldoende blootstelling de meest voorkomende oorzaak van vitamine D-tekort.

Ook huidskleur, luchtvervuiling, gebruik van zonnebrand, overgewicht en ouderdom spelen een rol bij het ontwikkelen van een tekort aan deze vitamine. Bij mensen met maagdarm aandoeningen, leverziekten, nierziekten, specifieke genetische ziekten en bepaald medicijngebruik kan de opname van vitamine D verstoord zijn.

Belang van voldoende vitamine D

Een belangrijke en bekende functie van vitamine D is de bijdrage aan het behoud van een goede gezondheid van de botten. Minder bekend is dat ook een goede werking van het zenuwstelsel, het hart- en vaatstelsel en het immuunsysteem sterk afhankelijk  is van vitamine D. Voldoende vitamine D vermindert de kans op en het ernstig verloop van acute en chronische bacteriële en virale infecties. Het reguleert het aangeboren en verworven immuunsysteem. De laatste jaren wordt ook steeds meer bekend over de centrale rol van vitamine D  bij de preventie van kanker.

Een optimaal  gehalte aan vitamine D blijkt de kans op extramusculoskeletale aandoeningen aanzienlijk te verminderen. Dit laatste omvat diabetes, MS, reumatoïde artritis, osteoporose, auto-immuunziekten en bepaalde soorten kanker. Zelfs de algehele sterfte is lager bij optimale vitamine D-waarden.  Andersom kan ook gezegd worden dat hoe lager de concentraties, hoe hoger de risico’s op auto-immuniteit en een ernstiger verloop van de genoemde ziekten.

Bloedwaarden vitamine D

Vitamine D-tekort vormt een belangrijk probleem voor de volksgezondheid. Desondanks zijn er geen  ziektekostenverzekeraars die dit essentiële probleem aanpakken.

In Nederland zien we juist dat vitamine D sinds 2023 niet meer vergoed wordt vanuit het basispakket. Het tarief van vitamine D zou laag genoeg liggen voor mensen om het zelf te bekostigen. De overheid heeft aangegeven met het schrappen van vitamine D uit het basispakket  129 miljoen euro te kunnen besparen.

Volgens de Gezondheidsraad is er bij mensen jonger dan 70 jaar sprake van een vitamine D-tekort wanneer de bloedspiegel lager is dan 30 nmol/l. Bij mensen ouder dan 70 jaar is de drempelwaarde 50 nmol/l. Echter, vele onderzoeken laten zien dat een hogere waarde veel gezondheidsproblemen kan voorkomen.

Vitamine D expert Dr. Yvo Sijpkens geeft bijvoorbeeld de volgende waarden aan:

• minder dan 75 nmol/l : deficiënt
• 76-125 nmol/l: onvoldoende
• 126-175 nmol/l: optimaal
• 176-250 nmol/l: klinische toepassingen
• meer dan 251 nmol/l: te hoog

Volgens Dr. Andrius Bleizgys is 100-150 nmol/l optimaal (https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8709011/)

Jaarlijkse vitamine D controle

Wil je weten of je extra vitamine D nodig hebt? Ga dan naar de huisarts met de vraag om jaarlijks de vitamine D-waarde te laten meten. Bespreek samen met je huisarts de gemeten waarde.

Hoeveel vitamine D je nodig hebt hangt onder andere van je gewicht. Je kan daarom de onderstaande berekening doen voor een richtlijn over de dagelijkse hoeveelheid om in te nemen volgens een recente review (Wimalawansa, 2023):

• Niet zwaarlijvig (gemiddeld gewicht: BMI, <29): 70-90 IE*/kg lichaamsgewicht
• Matig zwaarlijvig (BMI, 30-39): 100-130 IE/kg lichaamsgewicht
• Obesitas (BMI, meer dan 40): 140-180 IE/kg lichaamsgewicht

*IE = Internationale Eenheid = dosering

Uit onderzoek blijkt dat vitamine D in een olieachtige oplossing, in de vorm van capsules, het beste wordt opgenomen in het lichaam. Let op als je pinda/notenallergie hebt of deze olie voor jou veilig is.

Bronnen

• Wimalawansa, S.J. Infections and Autoimmunity—The Immune System and Vitamin D: A Systematic Review. Nutrients 2023, 15, 3842. https://doi.org/10.3390/nu15173842
• Donati, S.; Palmini, G.; Aurilia, C.; Falsetti, I.; Marini, F.; Giusti, F.; Iantomasi, T.; Brandi, M.L. Calcifediol: Mechanisms of Action. Nutrients 2023, 15, 4409. https://doi.org/10.3390/nu15204409
• Wimalawansa, S.J. Controlling Chronic Diseases and Acute Infections with Vitamin D Sufficiency. Nutrients 2023, 15, 3623. https://doi.org/10.3390/nu15163623
• Ghaseminejad-Raeini A, Ghaderi A, Sharafi A, Nematollahi-Sani B, Moossavi M, Derakhshani A and Sarab GA (2023) Immunomodulatory actions of vitamin D in various immune-related disorders: a comprehensive review. Front. Immunol. 14:950465. doi: 10.3389/fimmu.2023.950465
• Ioanna Aggeletopoulou, Efthymios P. Tsounis, Athanasia Mouzaki, Christos Triantos. Exploring the Role of Vitamin D and the Vitamin D Receptor in the Composition of the Gut Microbiota. Front. Biosci. (Landmark Ed) 2023, 28(6), 116. https://doi.org/10.31083/j.fbl2806116
• Bopape PG, Wagenaar C, Poka M, Bronkhorst E. Vitamin D supplementation in a post-pandemic era: A narrative review. S Afr Fam Pract (2004). 2023 Oct 17;65(1):e1-e6. doi: 10.4102/safp.v65i1.5752. PMID: 37916701; PMCID: PMC10623655
• Coussmaker Anderson D, Stuart Grimes D (2023) Vitamin D3 and the great biology reset.