Het betere ik! Column van arts-bioloog drs. Engelbert Valstar over de bewezen rol die voeding en voedingsstoffen kunnen spelen in voorkomen van asociaal en zelfs crimineel gedrag bij zowel kinderen als volwassenen

15 februari 2017: Het betere ik!

Valstar Arts-bioloog drs. Engelbert zijn column van februari, "Het betere ik!", gaat over de rol die voeding en bepaalde voedingsstoffen (visolie bv.) kunnen spelen bij het voorkomen van asociaal gedrag en zelfs crimineel gedrag. Bij zowel kinderen als volwassenen is hiernaar veel onderzoek gedaan en de resultaten zijn nagenoeg allemaal positief. Valstar schreef deze column naar aanleiding van het door het WODC (het Wetenschappelijk Onderzoeks – en Documentatiecentrum van het Ministerie van Veiligheid en Justitie) gepubliceerde een rapport: ‘Neurowetenschappelijke toepassingen in de jeugdstrafrechtketen’.

Column staat onder deze grafic uit het rapport van het WODC

Ik plaats hier ongewijzigd Valstar zijn column en heb een aantal extra links aangebracht naar de genoemde studies.

Het betere ik

Begin februari 2017 was er op Nu.nl, maar ook bij de NOS en in de Volkskrant het volgende nieuws. Het WODC (het Wetenschappelijk Onderzoeks – en Documentatiecentrum van het Ministerie van Veiligheid en Justitie) publiceert een rapport getiteld: ‘Neurowetenschappelijke toepassingen in de jeugdstrafrechtketen’.

De onderzoekers Liza Cornet en Kathy de Kogel stellen in dit rapport dat kennis van sociale en psychologische factoren niet voldoende wordt verzameld/gebruikt om jeugdige delinquenten beter te begrijpen en bij te sturen. Kennis van onder andere corticosteroid – en serotoninespiegels, hersenbouw en vriendenkring (gebruiken die drugs of niet bijvoorbeeld) zijn in deze relevant. Ook relevant zijn: wel of niet gevoelig voor straf zijn, genetische factoren, vermogen tot zelfbeheersing of niet, Verrijken van omgeving, bevorderen van zelfregulatie, gezinsinterventie en voedingsupplementen bieden volgens de onderzoekers preventieve opties. Als interventiemogelijkheden noemen ze: neuropsychologische training, mindfullness, psychofysiologische feedback en wederom voedingssupplementen. Feitelijk betekent dit dat omgevingsfactoren belangrijke invloed op het gedrag hebben bij daarvoor gevoelige individuen.

Ons betere ik

In 2011 publiceerde experimenteel psycholoog en Harvard-hoogleraar Steven Pinker ‘The Better Angels of Our Nature. Why Violence Has Declined’. De Nederlandse titel was ‘Ons betere ik’; ISBN 978-90-254-2716-0.

Hierin beschrijft Pinker dat het geweld in de loop van de geschiedenis is afgenomen. Op korte termijn is gecorrigeerd voor het aantal mensen op aarde het aantal slachtoffers per oorlog weliswaar omgekeerd evenredig aan het aantal oorlogen, maar in de loop van de tijd nemen beide af. Ook het aantal moorden per 10.000 inwoners nam/neemt in de tijd af. Racistisch geweld, lynchen, geweld tegen homo’s etc. namen en nemen af. We zien overigens los van dit boek in de VS minder ter dood veroordelingen en minder executies. Pinker geeft een aantal oorzaken waaronder: betere scholing, ‘het optreden van toezichthouders’ (de VN bijvoorbeeld), een toename van het besef dat er bij met name oorlogen alleen maar verliezers zijn etc. Hij laat ook zien dat gezondere voeding de kans op opnieuw plegen van misdaad vermindert. Hij noemt onder andere Schoenthaler. Hij geeft ook aan dat de juiste empathie en zelfbeheersing conflicten reduceren. Ja inderdaad: betere scholing, betere voeding en onder andere betere begeleiding verminderen de incidentie van misdaad. Het boek is dermate goed dat rechters, advocaten, psychiaters, ministers van Justitie, Binnenlandse Zaken, de minister president etc. dit allemaal moeten lezen.

In het boek wordt verwezen naar Erasmus (die vroeg-modern was: hij sprak zich uit tegen executies van burgers tijdens een oorlog en veroordeelde te wrede behandeling van dieren tijdens de jacht), historici en experimenteel psychologen maar ook naar rekenwerk betreffende misdaad-epidemiologie van theoretisch natuurkundigen etc.

Met een citaat van wiskundig genie en theoloog Blaise Pascal illustreert Pinker de beperkingen van de mens goed : ‘Wat een hersenschim is de mens. Wat een nieuw wezen, wat een monster, wat een chaos, wat een vat vol tegenstrijdigheden, wat een wonder! Rechter over alle dingen, stomme aardworm; drager van de waarheid, beerput van onzekerheid en dwaling; glorie en uitvaagsel van het heelal’. Pinker vermeldt de precieze bron niet. Na enig zoeken blijkt dit citaat inderdaad uit ‘Gedachten’ van Pascal te komen (ISBN 90-5352-634-X).

Het rapport van het WODC is geheel in lijn met Pinkers boek, al zijn de publicaties waarop een dergelijk rapport al gebaseerd kon worden duidelijk van voor 2011.

Het geklaag dat gevangenissen dicht moeten en gevangenispersoneel weg moet klopt hiermede. Het geklaag van strafrecht-advocaten : er moeten meer autopsieen gedaan worden, want er worden meer moorden gepleegd dan men denkt, past hier eveneens bij. Duidelijk is dat hier net als bij het gevangenispersoneel dus ook de broodwinning in het geding is.

Het boek ‘Discipline, toezicht en straf’ (De geboorte van de gevangenis) van Foucault uit 1989 heeft mijn inzicht in een en ander nog verder verdiept: ISBN 90 6554 021 0.

Mijn afkeer van het industriele gevangeniswezen, zoals dat er in de VS is, is door deze boeken fors toegenomen, al vind ik wel dat het recht zijn loop moet hebben.

Interessant is dat intensieve begeleiding van jonge misdadigers en hun ouders de kans dat deze jongeren weer tot misdaad vervallen in vergelijking met een controlegroep al met een factor 6 kan verminderen (zie RCT van Scott et al; PMID 21313984).

Schoenthaler en recentere onderzoeken oftewel meer expliciet de rol van voeding ter preventie van misdaad/misdadig gedrag.

Dronkenschap leidt tot gedragsproblemen en nogal eens geweld. Dit is het eenvoudigste voorbeeld dat je kan bedenken met betrekking tot eten/drinken en gedrag.

Schoenthaler en Bier vonden in 2000 (PMID 10706231) bij schoolkinderen (6 tot 12 jaar oud) dat een multi geweld en anti-sociaal gedrag in vergelijking met een placebo met 50% verminderde. In dit onderzoek wijzen zij erop dat bij jeugdige delinquenten dit voor zowel 13-17 als voor 18-26 jarigen ook al gevonden is.

Recent vonden Tammam et al (PMID 26573368) bij schoolkinderen ook een gunstig effect van een multi plus omega-3-vetzuren tegen anti-sociaal gedrag. Hierbij past dat visolie bij drug-/alcoholgebruikers het cognitief functioneren verbetert (PMID 26032440). Ook bij gevangenen, die niet zo gezond eten neemt door vitamines, mineralen plus essentiele vetzuren anti-sociaal gedrag en geweld af (Zie Gesch: PMID 12091259). De vraag blijft wel in hoeverre dit alles ook door gezondere voeding alleen bereikt kan worden. In een groot reviewartikel (PMID 21425611) blijken omega-3-vetzuren sec eveneens gewelddadig gedrag tegen te gaan. Feit is dat er mogelijkheden zijn om met voedingsmaatregelen gedrag indien dit gewenst is, gunstig te beinvloeden. Hoe ver de invloed van voeding met betrekking tot geweld/misdaad reikt, moet door toekomstig onderzoek duidelijk worden.

Discussie en conclusie

Met Montesquieu’s ‘De l’esprit des lois’, waarmee hij het meer juridische onderdeel van de Verlichting was begon onder andere gelukkig de erodering van het martelen. Nu pronken Fransen graag met Montesquieu, maar hij kon zijn boek toentertijd niet in Frankrijk laten drukken, omdat de vinger op te veel zere plekken werd gelegd. In Zwitserland was dat geen probleem.

Michel Foucault heeft met zijn ‘Discipline, toezicht en straf’ een belangrijk historisch perspectief van de rechtspleging geschetst en een veel dieper inzicht in de strafrechtspleging gegeven. Zozeer, dat iedereen die beroepshalve met misdaad te maken krijgt ook dit boek gelezen moet hebben.

Duidelijk is dat we op onze geschiedenis met betrekking tot de strafrechtspleging niet trots behoeven te zijn (en het ook nu nog veel beter kan, vooral elders). Duidelijk is ook dat biologische en sociale variabelen relevant zijn. Recent en het meest duidelijk is dit door Pinker geschetst in zijn boek ‘Ons betere ik’. Hierin betrekt hij ook grote denkers als Blaise Pascal en Desiderius Erasmus. Duidelijk is dat voeding en expliciet orthomoleculaire geneeskunde hierbij ook van belang zijn.

arts-bioloog drs. Engelbert Valstar, columns, asociaal gedrag, cirmineel gedrag, voeding, voedingssupplement, Neurowetenschappelijke toepassingen in de jeugdstrafrechtketenen