Waren en vlees (sch) Column van arts-bioloog drs. Engelbert Valstar over de Voedsel en Waren autoriteit (VWA)

Een column die al in 2006 is geplaatst in de Orthomoleculaire Koerier maar op zich nog wel actuele waarde heeft:

Valstar

Waren en Vlees(ch)

De Voedsel en Waren autoriteit (VWA) is een op 10 juli 2002 ingestelde samenvoeging van de Keuringsdienst van Waren (KvW) en van de Rijksdienst voor de Keuring van Vee en Vlees (RVV). Binnen de VWA hebben de KvW en de RVV een behoorlijke autonomiteit. Eerst was de VWA ondergebracht bij het ministerie van Volksgezondheid Welzijn en Sport (VWS), maar bij het aantreden van het 2^e kabinet Balkenende werd de VWA ondergebracht bij het Ministerie van Landbouw Natuurbeheer en Visserij (LNV). VWS heeft overigens bij de VWA nog wel een heel duidelijke vinger in de pap d.w.z. is medeverantwoordelijk voor het doen en laten van de VWA. Dit lijkt allemaal koek en ei, maar schijn bedriegt en eigenlijk hadden we dat al kunnen weten : had indertijd (in ca 1994) Landbouwminister Braks bij de controle op de naleving van de visquota niet een oogje dichtgeknepen en moest hij daarom niet aftreden? In de NRC van 12 december van dit jaar lees ik : Rekenkamer concludeert : Controle op voedsel niet onafhankelijk. In een rapport getiteld : ‘Voedselveiligheid en veevoeders’ deed de Rekenkamer onderzoek naar het reilen en zeilen van de VWA. De VWA komt er niet best af en hierbij lijkt de sterke band met het ministerie van LNV niet gunstig. De Rekenkamer komt met enkele saillante voorbeelden :

1)Door controlefouten was de kans aanmerkelijk dat kalveren die met verboden stoffen behandeld waren toch in de voedselketen terechtkwamen. De Algemene Inspectiedienst reageerde bovendien traag op overtredingen, zodat overtreders niet of sporadisch werden vervolgd (hierbij moet men natuurlijk bedenken dat vlees economisch heel belangrijk is ; veel belangrijker dan vis) .

2) Ik citeer : In de Destructiewetgeving waren onvoldoende regels voor identificatie en registratie van kadavers en er ontbrak een verplichting om te testen op chemische verontreiniging (denk aan dioxine).

De Rekenkamer geeft aan dat het wenselijk zou zijn als de verantwoordelijkheid duidelijker bij een ministerie zou liggen en niet bij twee zoals nu het geval is. Persoonlijk vind ik dat de VWA beter bij VWS ondergebracht kan worden, omdat de minister van LNV ook de belangen behartigt van de landbouw- en de visserijsector en dan vooral die van de machtige landbouw (vlees!)sector. VWS is onafhankelijker. Feitelijk geeft de Rekenkamer dit mede door de voorbeelden ook aan. En dan heb ik het er nog niet over hoe Veerman tot nu toe het beheer van zijn eigen bedrijven met het ministerschap heeft gecombineerd.

De Rekenkamer geeft verder aan dat veel kritiek al eerder is geuit en dat daar vrijwel niets mee is gedaan. In een reactie geven de ministers van LNV en VWS aan het niet met de kritiek van de Rekenkamer eens te zijn.

Ze zijn van alles van plan, de Rekenkamer is met zijn kritiek te voorbarig etc. Kortom ze vegen gezamenlijk hun straatje schoon. Interessant is dat ik citeer nu de NRC van 12 december de minister van Justitie in het rapport van de Rekenkamer wijst op de risico’s “van de huidige borging van de onafhankelijkheid van de VWA”. Met name wanneer de verantwoordelijkheid van de ‘eigen’ minister van Landbouw in het geding komt, is de VWA volgens Justitie “wellicht niet in staat haar onafhankelijke positie overeind te houden”, einde citaat. Ik wil hier nog bij aantekenen dat het bestuursrecht eist dat controlerende instanties onbevooroordeeld en onafhankelijk zijn.

Ook de kwaliteit van de VWA-controle’s rammelt nogal eens. Zo werd er onlangs in de media gewag gemaakt van het feit dat volgens de VWA veel verpakte vis bedorven zou zijn. Toch werd er geen vis in beslag genomen ; was ze soms toch niet bedorven? Enkele dagen later lekte uit dat de VWA een niet deugdelijke methode had toegepast : er werd een stof gemeten die juist bij oudere vis meer vrijkomt, maar wanneer vis verpakt is sowieso in de verpakking ophoopt en zo de vis veel ouder doet schijnen dan ze in werkelijkheid is. Dat de vis niet in beslag genomen werd, wijst erop dat de VWA zich al van haar fout bewust was, al werd het veronderstelde feit dat de vis bedorven was, toch maar even in de publiciteit gebracht. Een groothandelaar in vis vertelde mij dat de VWA hen tegenwoordig veel frequenter controleerde en dat ‘al die jongens uit het vlees’ komen. Hierbij bedenkend dat de vleesconsumptie dalende is, die van vis stijgende is en juist ook voor het ministerie van LHN vlees economisch gezien veel belangrijker is dan vis, doet bij mij de wenkbrauwen fronsen.

Een ander voorbeeld van slechte controle is de manier waarop de VWA tracht doorstraald voedsel te traceren, waarbij dit niet op het etiket is aangegeven. Om te beginnen heeft men voor vele honderdduizenden euro’s in apparatuur geinvesteerd. Toen ik contact opnam met een medewerker van de VWA en mij presenteerde als deskundige, aangevende meer achtergrondinformatie over de methode te willen hebben, was deze medewerker niet toeschietelijk en wilde van alles van mij weten. Toen ik aangaf dat ik deze houding voor een openbare controlerende instantie als de VWA belachelijk vond, kreeg ik die aanvullende informatie. Het bleek te gaan om een methode in 2 stappen, die slechts en dat is een zeer zwak punt slechts voor bepaalde producten geijkt was. Toen ik vroeg of vals positieve uitslagen (van een product wordt ten onrechte beweerd dat het doorstraald is) mogelijk zijn, werd dat ontkend. Onderzoek van onder andere de literatuur die deze medewerker mij gegeven had leidde tot de conclusie dat er behalve van vals negatieve ook van vals positieve uitslagen sprake was ; bij kruiden was van 2,2% vals positieve uitslagen sprake. Eerst krijg ik geen informatie en dan blijken vals positieve uitslagen ondanks dat dit eerder ontkend werd er toch te zijn . Dit betekent dus dat er bij testing van 10 produkten van een en hetzelfde bedrijf er 22% kans is op 1 vals positieve uitslag. Het gaat hier niet om een bloeddrukmeting, maar om ja of nee! Stel je voor dat een verwantschapstests die ook uit feitelijk 2 testen bestaat in 2,2 % van de gevallen ten onrechte een erfelijke verwantschap zou aangeven. De apparatuur voor het testen op doorstraald zijn of niet kan dus nu reeds bij het grof vuil.

Wat ook heel vreemd is, is de controle-zucht van de VWA. Apothekers krijgen 1 of veel minder keer per jaar bezoek van de Geneesmiddeleninspectie (vaak helemaal nooit). We weten dat er al dan niet door onjuiste toepassing de nodige doden door geneesmiddelen vallen. Bij supplementen kan men dat rustig op nul stellen. Bij importeurs van supplementen loopt de VWA (of liever de KvW) de deur zo ongeveer plat, ook al zijn er geen klachten. Zo ken ik een bedrijf dat ca. 10 keer per jaar bezocht wordt ; bij een andere importeur voor voedingssupplementen is dat ongeveer 3 keer per jaar (volgens mij heeft de KvW in de regio van het eerste bedrijf meer personeel). Dit staat niet in verhouding tot de mate waarin bij apothekers geneesmiddeleninspectie plaatsvindt, zeker niet gezien de mate waarin geneesmiddelen bijwerkingen kunnen hebben. De niet onafhankelijke en bevooroordeelde attitude van de KvW bleek ook een aantal jaren terug op een symposium waar zowel de NPN (Natuur- en gezondheidsproducten Nederland) als de KvW aanwezig waren. De KvW was ronduit laatdunkend over het Orthomoleculaire. Glucosamine voor arthrose, foliumzuur vanaf 3 maanden voor de zwangerschap ter preventie van een open ruggetje, Coriolus versicolor (PSK) als adjuvans bij darmkanker, melatonine tegen de jet-lag, extra selenium sowieso etc. zijn toch zaken waar niets meer tegen in te brengen valt?

Mijn inhoudelijke kritiek en die van de Rekenkamer liggen in elkaars verlengde en vullen elkaar aan. Napoleon Hoogervorst en boer Veerman moeten deze kritiek eens ter harte nemen!

arts-bioloog drs. Engelbert Valstar, columns, vlees, VWA, Voedsel en Waren Autoriteit