9 maart 2011: bron: arts-bioloog drs. E. Valstar

Arts-bioloog drs. Engelbert Valstar vroeg ons of wij zijn open brief aan de consumentenbond over vitamine gebruik hier wilden plaatsen. Wat wij ongewijzigd doen.

Vitamines en de Consumentenbond.

Inleiding

Op 22 februari 2011 stuurde de directeur van de Consumentenbond een (open) brief inzake (vermeende) misleidende reclame voor vitaminenpreparaten- en dit  in verbinding met de  door de EFSA (European Food Safety Agency) afgewezen gezondheidsclaims -  naar de nieuwe VWA (=nVWA), de minister van VWS (mevrouw Schippers), de Consumentenautoriteit, de Minister van EL &I (Verhagen) en naar de Vaste Kamercommissies VWS en EL&I. Nu is de EFSA wat mij betreft geen topper als het gaat over rapporteren betreffende  vitaminen, mineralen en dergelijke. Zie mijn artikelenserie in voorheen de Orthomoleculaire Koerier en later het TvOG (voetnoot).

De Consumentenbond beschouwt de EFSA echter als een belangwekkende adviseur, terwijl ik op goede gronden het standpunt inneem dat de EFSA helemaal niet zo gezaghebbend is. Nee, sterker nog, de Consumentenbond vindt zichzelf een nog gezaghebbender adviseur dan de EFSA  doordat zij gemeend heeft om de nVWA reeds nu tot actie tegen (volgens haar) misleidende reclame voor vitamines te moeten aanzetten, terwijl de Europese  regelgeving – die op dit terrein leidend is – nog lang niet afgerond is. De Consumentenbond noemt hierbij enige gezondheidsclaims die haars inziens dusdanig onterecht zijn dat daartegen op basis van bestaande Nederlandse regelgeving onmiddellijk zou moeten worden opgetreden. Hier volgt de tekst van de bedoelde brief :

Geachte heer Schreuders,

Uit een inventarisatie van de Consumentenbond blijkt dat op het etiket van voedings-

supplementen nog zeer regelmatig claims voorkomen waarvan de Europese Voedselautoriteit heeft vastgesteld dat ze niet voldoende wetenschappelijk onderbouwd zijn. Wij verzoeken de nVWA hier tegen op te treden zodat consumenten erop kunnen vertrouwen dat de informatie van de fabrikant klopt en niet misleidend is.

Zoals u weet beoordeelt de European Food Safety Authority (EFSA) duizenden gezondheidsclaims die zijn ingediend door de levensmiddelen- en supplementenbranche. Dit alles in het kader van de Verordening (EG) Nr. 1924/2006 van 20 december 2006 inzake voedings-  en gezondheidsclaims voor levensmiddelen. Deze verordening is vastgesteld om misleiding te voorkomen, nadat zelfregulering en de algemene regelgeving dat misleiding niet mag onvoldoende effectief bleken.

De Consumentenbond was en is zeer verheugd met deze verordening en is tevens ingenomen met het feit dat de EFSA duidelijke opinies heeft gegeven over de claims die op basis van artikel 13.2 van de verordening waren ingediend. De overgrote meerderheid van de claims is afgewezen door de EFSA.

Helaas duurt dit traject veel langer dan de bedoeling was, niet in het minst omdat het bedrijfsleven weinig terughoudend is geweest met het indienen van claims (44.000 claims). Nog niet alle claims zijn door EFSA beoordeeld en de Europese Commissie heeft onlangs besloten dat de goedgekeurde en afgekeurde claims pas dit najaar in conceptverordeningen zullen worden opgenomen. Daarna zal er nog enige tijd overheen gaan voor de verordeningen zijn vastgesteld en aangenomen, en is bovendien nog een overgangsperiode van toepassing. 

Al met al vrezen wij  dat de consumenten nog wel 2 jaar in onzekerheid zullen verkeren als nu niet wordt opgetreden. Dit terwijl al van vele claims is vastgesteld dat er onvoldoende bewijs is dat deze claims op waarheid berusten.

Ook nu is  al regelgeving van kracht (Warenwet artikel 29) waarin is bepaald dat het verboden is om aan een product effecten of eigenschappen toe te schrijven die het niet bezit. Enkele voorbeelden van claims die wij tegenkwamen, waarvan EFSA heeft bepaald dat er onvoldoende bewijs voor is, zijn :

-          Vitamine D (Essential Organics): Beschermt de huid tegen veroudering en ondersteunt het immuunsysteem. De claim met betrekking tot de huid is niet onderbouwd, die van het immuunsysteem wel. De EFSA schrijft dat er een verband is tussen vitamine D en de ondersteuning van de normale functie van het immuunsysteem.

-          Vitamine D (Hema): gunstige invloed op de groei, spieren en de bloedsomloop. Vitamine D ondersteunt bij de normale functie van de spieren en onderhoud van de normale cardivasculaire functie. De claim ‘gunstig’ gaat te ver.

-          Vitamine C : o.a. Albert Heijn, Hema, Etos claimen  dat dit de weerstand verhoogt. EFSA heeft aangegeven dat er een verband is tussen vitamine C en de ondersteuning van de normale functie van het immuunsysteem. De weerstand wordt er echter niet  verhoogd.

Wij vrezen dat veel  bedrijven de EFSA opinies kennelijk niet als leidend beschouwen, maar de onterechte claims pas zullen verwijderen wanneer alle opinies uiteindelijk met naam en toenaam in de wet zijn omgezet en bovendien alle overgangstermijnen zijn verstreken.

Wij verzoeken de nVWA, op basis van de huidige regels inde Warenwet met de EFSA-opinies in de hand op te treden tegen bedrijven in de voedingssupplementen- en de levensmiddelensector die nog steeds claims bezigen die al door EFSA zijn ontkracht. Het is niet nodig te wachten tot alles in aparte commissieverordeningen is vastgelegd. Voor zover nodig verzoeken wij u in overleg te treden met de Consumentenautoriteit met het oog op basis van de Wet Oneerlijke Handelspraktijken.

Met vriendelijke groet, Consumentenbond ; Bart Combee, algemeen directeur. 

De personen achter deze actie

Combee is van huis uit econoom en mede gezien zijn vorige job valt (specifieke) kennis op voedings- en medisch gebied van hem niet te verwachten.  Behalve deze brief  heeft de Consumentenbond op haar website een publieke handtekeningenactie onder de naam Bittere Pil gestart tegen volgens haar  misleidende reclame voor  gezondheidsclaims bij vitamines. Meer informatie van haar kant is alleen beschikbaar als je lid wordt en de mogelijkheid om een tegenhandtekening te zetten is er niet. Campagneleider (voeding) van dit alles is H. Uitslag, die ik om zijn C.V. gevraagd heb, maar tot dusverre niet heb gekregen.

Nu ga ik nader op de brief in. In de zesde alinea beweert de Consumentenbond dat op basis van artikel 29 van de Warenwet reeds nu opgetreden zou kunnen worden, zonder zich af te vragen of en in hoeverre de nVWA  wat kennis en mankracht betreft wel toegerust is om zich te kwijten van de alsdan  op haar rustende bewijslast, voor zover in de gehele vitaminesector sprake zou zijn van (bewust) misleidende  en onterechte gezondheidsclaims! Bovendien heeft de veelal gebrekkige EFSA-opinie alleen nog maar een adviserend karakter! Nee, de Consumentenbond hangt hier met veel tam-tam het braafste jongetje uit in een autoritaire klas  : klikspaan boterspaan! Hierna zal ik echter aantonen dat de in geding zijnde gezondheidsclaims wel degelijk te onderbouwen zijn en dat de voor de vitamine-voorstanders bestemde Bittere Pil door de Consumentenbond zelf geslikt moet gaan worden.

Vitamine C : veelzijdig en gezondheidsbevorderend 

Om te beginnen :  vitamine C. De Consumentenbond stelt dat het in reclameuitingen verboden is te zeggen dat vitamine C de weerstand verhoogt, maar vindt daarentegen de formulering wel toelaatbaar dat vitamine C een normale functie van het immuunsysteem ondersteunt. Hier wordt de argeloze consument echter in een valstrik gelokt door middel van een tautologisch woordenspel. Zoals de brugpijler  een brug niet alleen ondersteunt bij het vervullen van haar functie, zo verhoogt de pijler tegelijkertijd ook de ‘weerstand’ van de brug tegen de inwerking van de zwaartekracht ten einde het inzakken van de brug te voorkomen.  Het is overigens wel opvallend dat zelfs de hoogleraar voeding en gezondheid van de Landbouw Universiteit Wageningen, Frans Kok, volgens de Volkskrant dd 7 maart 2011 de volgende woorden in de mond worden gelegd :’Voldoende vitamine C is van belang voor de werking van het immuunsysteem maar een extra dosis kan de ‘weerstand’ niet verhogen’.

Maar zo vraag ik mij hier af, als het immuunsysteem ondanks inname van voldoende vitamine C niet goed werkt zoals bij een ernstige ziekte, zou dan – gegeven het feit dat vitamine C van belang is voor de werking van dat systeem – inname van een extra dosis de weerstand niet kunnen verhogen? Er zal  toch wel niemand zijn die een dergelijke zonderlinge conclusie voor zijn rekening wenst te nemen.

Laten we eens nagaan wat de EFSA zelf over vitamine C  concludeert (zie EFSA Journal 240;8(10);20 pp, 1818….) :

1)Er is een oorzaak-gevolg-relatie tussen de inname van vitamine C en minder  vermoeid zijn.

2)Idem tussen de inname van vitamine C en de bijdrage daarvan aan de normale  psychologische cognitieve en affectieve functies.

3)De inname van vitamine C heeft een gunstige invloed op de normale functie van het immuunsysteem.

4)De inname van vitamine C heeft een gunstige invloed op de afgifte van energie door het metabolisme.

5)De inname van vitamine C heeft een gunstige invloed op de regeneratie van de gereduceerde   vorm van vitamine E.

6)De inname van vitamine C heeft een gunstige invloed op de bescherming van het DNA, eiwitten en lipiden tegen oxidatieve schade.

De EFSA presenteert hier dus een behoorlijke lijst met stevige gezondheidsclaims voor vitamine C. Des te relevanter omdat in ons land maar ongeveer 5% van de mensen de aanbevolen normen van de dagelijkse gezonde voeding haalt!

Dan volgt nu een aantal RCT’s  (randomized  controlled trials) waarin gebleken is dat vitamine C in hogere doses het  immuunsysteem versterkt, maar dan gemeten niet aan de hand van zijn immuunfuncties zelf, maar aan de hand van hardere parameters als ziekteduur, sterfte en dergelijke.

Allereerst wil ik noemen de meta-analyse van Cochrane inzake  verkoudheid (1) : dagelijks 200 mg en meer vitamine C extra leidt in vergelijking met placebo weliswaar niet tot minder kans op of een minder ernstige verkoudheid voor zover meetbaar, maar wel tot een kortere duur van die verkoudheid. Hemila en Douglas (2) bevestigen de kortere duur van de verkoudheid  bij meer dan 1 gram vitamine C per dag. In RCT’s bij personen met veel stress was ook de incidentie van de verkoudheid  door extra vitamine C lager en in 2 RCT’s  waarin naar school- en werkverzuim door verkoudheid gekeken werd, was dit verzuim in de vitamine C-groep lager. Wat  de deelname aan het arbeidsproces betreft is dit onderzoek vanuit een algemeen economisch oogpunt buitengewoon belangrijk! Petersen en Magnani (3) vonden met een keer per dag 250 mg vitamine C vaginaal  in vergelijking met placebo een significante daling van het aantal aspecifieke vaginitiden. Hunt et al (4) vonden met 200 mg vitamine C per dag in vergelijking met placebo bij ouderen met een luchtweginfectie (bronchitis of bronchopneumonie) een stijging van het aantal witte bloedcellen in het bloed (!) en een gunstiger klinisch beloop. Dit was het duidelijkst bij de degenen met de laagste plasma- en witte bloedcel-vitamine C niveau’s. In een Cochrane-review (5) : alle 3 studies in de preventieve sfeer vonden met extra vitamine C in vergelijking met placebo een vermindering van de kans op pneumonie ; in 2 andere ‘therapeutische’ RCT’s waarvan er slechts 1 placebo-gecontroleerd was, werd in beide een veel gunstiger ziektebeloop gevonden ; in een van beide  was zelfs de sterfte aantoonbaar lager.

Kortom, vitamine C versterkt het immuunsysteem, hoe je het ook precies noemt en n’en déplaise Frans Kok.

Vitamine D : veelzijdig en gezondheidsbevorderend

Dan nu vitamine D. Het blijkt dat vitamine D  bij  patienten met diabetes type 2 in een eenmalige dosering van 100.000 of 200.000 IU in vergelijking met placebo de bloeddruk verlaagt, maar de endotheelfunctie niet verbetert (6). Judd et al (7) vonden met 200.000 IU vitamine D per 3 weken bij patienten met verhoogde bloeddruk in vergelijking met placebo een duidelijke daling van deze bloeddruk. Omdat naast cholesterol en stolling de bloeddruk een van de belangrijkste parameters is om te moduleren ten einde een hartinfarct te voorkomen,  is het concludent dat extra vitamine D goed is voor het hart en dus voor de circulatie, waarvan het hart een essentieel onderdeel is! Uiteraard zal iemand die cardiovasculair niet 100% gezond is eerder waarde hechten aan deze gezondheidsclaim en terecht! Bovendien blijkt uit een optelsom van gerandomiseerde, goed gecontroleerde studies dat 400 IU vitamine D per dag extra de levensverwachting verhoogt (8). De aan de Consumentenbond verwijtbare anti-reclame voor vitamine D ondergraaft deze positieve resultaten, om nog maar niet te spreken van het krolse gespin van de Vereniging tegen de Kwakzalverij die zich uiteraard gretig aansloot bij deze onbezonnen publieksactie.

Baltalarli et al (9) vonden dat extra vitamine D3 bij ratten haarverlies door bestraling tegengaat. Dit is een aanwijzing dat vitamine D3 veroudering van de huid kan tegengaan, omdat zoals bekend vooral zonnestraling veroudering van de huid bevordert.

Mughal et al (10) beargumenteren duidelijk dat extra D voor een goede groei van het bot bij kinderen, juist ook tijdens de pubertijd, nodig is.  Gebalanceerd vergelijkend onderzoek (11) toont het nut aan van extra D voor de groei van het bot (wat weer onmisbaar is voor de groei in totaal). Gezien de D-tekorten, zoals die door de officiele instanties, zijn gesignaleerd is het aanbevelen van extra vitamine D voor een goede groei, gezien het vorenstaande, alleszins gewettigd!

Vitamine D-tekorten komen - zoals zelfs de Consumentenbond weet - veel voor.  Zhu et al  (12) laten zien dat het geven van extra D bij een tekort in vergelijking met placebo de spierkracht versterkt. Een meta-analyse (13) toont andermaal aan dat dit juist is. Kortom, de uitspraak dat vitamine D een gunstige invloed op spieren heeft en hun normale functie ondersteunt is dus juist.

Bij mensen met een reeds bestaande heart-failure heeft extra D echter geen zin (14), maar dat sluit een gunstig effect op een normaal hart niet uit. Er is al gewag gemaakt van het effect op de bloeddruk ingeval van hypertensie (zie overigens ook de meta-analyse onder 17). Verder zijn er de nodige aanwijzingen dat een vitamine D-tekort direkt het ontstaan van hart- en vaatziekten bevordert (15,16,18). Gezien de interrelatie tussen D en de bloeddruk, staat het nut van vitamine D voor een goede hartwerking eveneens vast! Daarbij komt dat vitamine D extra de glucosetolerantie verbetert, het meest expliciet bij reeds bestaande diabetes en daardoor ook van belang  moet zijn voor de circulatie (19,20).

Slotbeschouwing

Te constateren valt dat de Consumentenbond zichzelf als  deskundige op dit specifieke terrein heeft uitgeroepen en zich dusdoende zonder enige bescheidenheid tevens als volwaardige gesprekspartner heeft gepositioneerd binnen de kring van echte experts zoals orthomoleculaire artsen, de nVWA etc. Omdat bij de Consumentenbond expertise op dit terrein echter vrijwel niet aanwezig is, wordt in de voornoemde brief zoveel onzin over  vitamines te berde gebracht. Waarom laat de Consumentenbond een en ander niet aan het krachtenveld over, waarvan de 3 genoemde bedrijven, maar bijvoorbeeld ook MCO-Health, nVWA, RIVM etc. deel uitmaken en waarom geeft zij dat krachtenveld niet de benodigde tijd? Bovendien bekruipt mij het onaangename gevoel dat de onbezonnen publieksactie Bittere Pil  - los van het zeer selectieve karakter en de aantoonbare strijdigheid met het consumentenbelang – uitsluitend  lijkt te kunnen worden teruggevoerd op een persoonlijke gefixeerdheid  van de heren Combee en Uitslag op dit onderwerp. In scherp contrast daarmee is het toch wel het voor ieder constateerbare feit dat op de website van de Consumentenbond wel heel weinig (of beter gezegd geen) kritiek – ook niet achteraf – is uitgeoefend  op de massale vaccinatie tegen de Mexicaanse griep (zo zou Tamiflu nog steeds een optie zijn). In twee artikelen in het TvOG en in een column aldaar (Pecunia non olet) kon ik niet anders dan (deels reeds voor de vaccinatie) tot vernietigende conclusies komen! Ook de bekende microbioloog Schellekens en vele anderen (in Nieuwsuur bijvoorbeeld) hebben heden ten dage allemaal negatief over deze vaccinatie geoordeeld, terwijl de Consumentenbond tot nu toe hierover hardnekkig het stilzwijgen heeft bewaard! In dit licht bezien past het de Consumentenbond dan ook niet om thans zoveel onzin over vitamines te debiteren en de bevolking met deze actie te misleiden. Dusdoende rijst bij mij tenslotte de klemmende vraag voor welke belangen de Consumentenbond eigenlijk opkomt. Wat de  huidige actie tegen vitamines betreft, in elk geval niet de consumentbelangen. Maar voor welke belangen dan wel? Mijn zienswijze  is dat , ondanks de vorm waarin de hierbij gewraakte acties (open brief en Bittere Pil) zijn uitgedost, de Consumentenbond in deze zaak vooral de twijfelachtige rol speelt van een politiek dan wel een ander machtsorgaan ter zake waarvan ik de heren Combee en Uitslag hierbij uitdrukkelijk uitnodig om mijn zienswijze te weerleggen en bij die gelegenheid nader aan te geven welke andere belangen dan die van de consument daarbij hebben geprevaleerd.

Voetnoot : zie van  de Orthomoleculaire Koerier de nummers 120 en 121 uit 2006 plus de nummers 1,2 en 3 van het TvOG uit 2007, alsook de up-dates  in de nummers 4,5,6 van het TvOG uit 2007 en van nummer 1 uit 2008.

 

Literatuurlijst

 

1)Douglas RM et al ; Cochrane Database Syst Rev. 2004 Oct 18;(4):CD000980;PMID 15495002.

2)Hemila H en Douglas RM ; Int J Tuberc Lung Dis 1999 ;3(9):756-61;PMID 10488881.

3)Petersen EE en Magnani P ; Eur J Obstet Gynecol Reprod Biol 2004 Nov 10;117(1):70-5; PMID 15474248.

4)Hunt C et al ; Int J Vitam Nutr Res 1994;64(3):212-9 ; PMID 7814237.

5)Hemila H en Louhiala P ; Cochrane Database Syst Rev 2007 Jan 24;(1):CD005532 ; PMID 17253561.

6)Witham MD et al ; Diabetologia 2010 Oct;53(10):2112-9; PMID 20596692.

7)Judd SE et al ; J Steroid Biochem Mol Biol 2010 Jul;12191-2):445-7;PMID 20420907.

8)Grant WB en Boucher BJ ; Biol Res Nurs 2011  Jan 17 ; PMID 21242196.

9)Baltalarli B et al ; Life Sci 2006 Feb 28;78(14):1646-51 ; PMID 16316664.

10)Mughal MZ en Khadilkar AV ; Curr Opin Endoicrinol Diabetes Obes 2011 Feb;18(1): 28-32;PMID 21102321.

11)Zamora SA et al ; J Clin Endocrinol Metab 1999 Dec;84(12):4541-4; PMID 10599715.

12)Zhu K et al ; J Am Geriatr Soc 2010 Nov,58(11);2063-8; PMID 21054285.

13)Stockton KA et al ; Osteoporos Int 2011 Mar;22(3):859-71;PMID 20924748.

14)Witham MD et al ; Circ Heart Fail 2010 Mar;3(2):195-201;PMID 20103775.

15)Mascitelli L et al ; Recenti Prog Med. 2010 May;101(5):202-11;PMID 20590017.

16)Nadir  MA et al ; Cardiovasc Ther 2010 Aug;28(4):e5-12;PMID 20553279.

17)Burgaz A et al ; J Hypertens 2010 Dec 28; PMID 21191311.

18)Judd SE and Tangpricha V ; Curr Hypertens Rep 2011, Feb 8;PMID 21298577.

19)Pittas AG et al ; Diabetes Care 2007 Apr;30(4):980-6;PMID 17277040.

20)Bonakdaran S et al ; Saudi J Kidney Dis Transpl 2008 Nov;19(6):942-7;PMID 18974581.

consumentenbond, vitamines, Valstar


Plaats een reactie ...

Reageer op "Arts-bioloog Engelbert Valstar schrijft kritische open brief aan consumentenbond over vitamine gebruik en hun actie daartegen."


Gerelateerde artikelen
 

Gerelateerde artikelen

Arts-bioloog Engelbert Valstar >> Ministerie wil vergoeding >> Darmkanker en niet-toxische >> KWF-zalverij: een column van >> Open brief van arts-bioloog >> Arts-bioloog drs. E. Valstar >> Arts-bioloog drs. E. Valstar: >>