Do not confuse leadership with popularity, column van arts-bioloog Engelbert Valstar over onderzoek naar curcumine bij tamoxifen van Erasmus MC copy 1

Arts-bioloog drs. Engelbert Valstar

In deze rubriek hebben we een aantal columns van arts-bioloog drs. Engelbert Valstar geplaatst. Do not confuse leadership with popularity is een column over de schadelijkheid van curcumine - kurkuma bij gebruik van Tamoxifen bij borstkanker. N.a.v. een heel kleinschalig onderzoek van het Erasmus MC dat alle voorpagina´s van de Nederlandse media haalde. Ben benieuwd of het Erasmus MC een rectificatie zal plaatsen n.a.v. deze wetenschappelijke analyse van Valstar.

Do not confuse leadership with popularity
Betreft een onderzoek naar curcumine met of zonder piperine naast tamoxifen bij patienten die tamoxifen krijgen voor behandeling van borstkanker: Hussaarts KGAM et al, Cancers (Basel). 2019 Mar 22;11(3) ; PMID 30909366.

Curcuminen zouden de bloedspiegel van tamoxifen en metaboliet endoxifen verlagen. De allereerste fout in dit onderzoek is dat er geen groep was met piperine alleen. Met curcumine alleen was er geen ‘statistisch’ aantoonbaar effect op de spiegel van tamoxifen, met piperine erbij wel (P resp. < 0,07 en < 0,02). Vanwege het ontbreken van een controlegroep met piperine alleen (dat zou ook een effect kunnen hebben) zegt het onderzoek over curcumine sowieso niets.

Er is echter meer mis.

Omdat er meerdere variabelen zijn. Curcumine, piperine, tamoxifen en endoxifen. Doordat curcumine en piperine al 2 variabelen zijn moet je op grond van de Bonferroni-correctie (1) de significantiegrens al bij 0,025 leggen (ik hoop maar dat de onderzoekers op de juiste wijze en tweezijdig hebben getoetst, anders is er nog meer correctie nodig dan verderop nog komt). Zijn de tamoxifen- en endoxifen 100% gekoppeld dan mag je dat feitelijk als een variabele beschouwen. Indien ze in het geheel niet gekoppeld zijn dan wordt de Bonferroni-correctie delen door 4 oftewel minder dan 0,0125. De P-waarde 0,02 is dan zelfs niet significant meer. Aangezien we niet van een koppeling tussen tamoxifen en endoxifen uit kunnen gaan (meerdere transporteurs en enzymen) moet je zo kritisch mogelijk zijn voor je zelf en 0,0125 als significantiegrens nemen.

Begrijp me goed het niet corrigeren met een groep die alleen piperine kreeg betekende al de prullemand voor het onderzoek, maar de gebrekkige statistiek bevestigt dat nadrukkelijk.

Er is echter meer: de standaardfout in de standaardfout (2), juist bij kleine aantallen relevant (er zaten in het onderzoek maar 16 mensen), maakt nog een extra correctie noodzakelijk. Bij 16 mensen is deze fout in de standaardfout ongeveer 18 procent. Dat maakt dat een nog strengere significantiegrens dan 0,0125 nodig was.
Los van het ontbreken van een piperine-alleen-groep is er nog een belangrijke methodologische fout. Er is niet naar een biologisch eindmaat gekeken, bijvoorbeeld de ziektevrije periode. Punt is namelijk dat in modelsystemen is gevonden dat curcuminen de gevoeligheid van borstkanker voor tamoxifen vergroten. Zie PMID 23299550. (Red.: En hier het volledige studierapport plus referentielijst)

Met slechts een klein onderzoek te graag in de publiciteit treden is verwerpelijk, maar als het onderzoek rammelt zoals dit rammelt, dan kun je als onderzoekers beter ophouden met het doen van onderzoek.

Ik heb de hoofdonderzoeker per brief op 16 juni 2019 om een inhoudelijke reactie op mijn argumentatie gevraagd.
Voor de onderzoekers geldt: ‘Do not confuse leadership with popularity’ (Churchill, ontleend aan; ‘Walking with destiny’ van Andrew Roberts).

Referenties
1)Ott RL en Longnecker M; An introduction to Statistical Methods & Data Analysis; 2015 ; ISBN 978-1-305-26947-72)Squires GL; ‘Fysisch experimenteren’; 1972, Spectrum, 1972 ; blz. 38.

columns arts-bioloog Engelbert Valstar, curcumine, zwarte peper, Erasmus MC, tamoxifen, borstkanker