Hersenmetastases (uitzaaiingen) van solide tumoren en effect van melatonine daarbij. Melatonine bij hersenmetastasen van solide tumoren en bij vergevorderde borstkanker.

2 juli 2013: Arts-bioloog drs. E. Valstar schreef onderstaande al in 2001. Inmiddels is nog veel meer bekend over melatonine, zie gerelateerde artikelen

De toepassing van melatonine in geval van hersenmetastasen , bij solide tumoren (m.u.v.het maligne melanoom en nierkanker) en bij vergevorderde borstkanker

Inleiding

Besproken zullen worden 3 artikelen te weten : het effect van melatonine op de overleving in geval van hersenmetastasen (1) ; het effect van melatonine (gedurende interleukine-2-therapie) op het beloop van solide tumoren in een vergevorderd stadium (melanomen en niertumoren uitgezonderd) (2) en het effect van melatonine bij vrouwen met een hormoonongevoelige borstkanker in een vergevorderd stadium, die Nolvadexproberen (3).

Het effect van melatonine op de overleving van patienten met hersenmetastasen.

In geval van hersenmetastasen is de overleving meestal korter dan 6 maanden . Lissoni et al (1) deden een gerandomiseerd onderzoek naar de mogelijke effecten van melatonine bij dergelijke patiënten. In het onderzoek zaten longkanker- , borstkanker-, darmkanker-, nierkanker-, melanoom-, baarmoederhalskanker- en sarcoompatienten. In totaal 24 patiënten kregen dagelijks om 8 uur ‘s avonds 20 mg melatonine ; hiermee werd doorgegaan tot er sprake was van duidelijke toename van de hersenmetastasen (vastgesteld met een scan en/of door middel van neurologisch onderzoek). De controlegroep, bestaande uit 26 personen kreeg niets extra’s.

Met een Student’s t test vinden de onderzoekers eenzijdig getoetst bij de melatoninegroep een significant langere progressievrije periode (P <0,05). Door een gebrek aan raw data kan ik deze bevinding niet narekenen. Voor de gemiddelde overleving geldt hetzelfde resultaat en was ook narekenen door gebrek aan gegevens niet mogelijk.
De overleving na een jaar was volgens de auteurs in de melatoninegroep significant beter dan in de controlegroep ( in de melatoninegroep waren er na 1 jaar nog 9 van de 24 in leven ; in de controlegroep waren dat er nog slechts 3 van de 26 ; met de chi-kwadraattoets vinden de auteurs eenzijdig P < 0,05 ; zelf vind ik dat met een chi-kwadraattoets ook ; voor de toepassing van deze test zie referentie 4) De auteurs beweren verder dat deze significantie berust op significant meer 1-jaars-overlevenden onder de patiënten met hersenmetastasen ten gevolge van longkanker ( in de melatoninegroep waren na 1 jaar nog 6 van de 13 in leven, terwijl dat in de controlegroep nog maar 1 van de 10 was) ; deze bewering is evenwel onjuist ; dit verschil is volgens de chi-kwadraat-toets überhaupt niet significant.
Voorts vinden de auteurs dat patiënten met een enkele hersenmetastase meer van de melatonine profiteren dan de patiënten met meerdere metastasen (P< 0,05).
In een 2 bij 4 analyse (en dus bij 3 vrijheidsgraden) vind ik dit bij eenzijdige toetsing ook .

Voorts verbeterde de Karnofsky-score (deze is een goede maat voor de conditie van de patiënt) bij 7 patiënten in de melatoninegroep , terwijl deze bij geen enkele patiënt in de controlegroep verbeterde. De auteurs geven op (tweezijdig getoetst) P < 0,01 ; ik vond met de chi=kwadraattoets tweezijdig getoetst hetzelfde.
Verder was er in de controlegroep meer antibiotica-verbruik : 14 van de 26 patiënten gebruikten 1 of meermalen antibiotica, terwijl dat in de melatoninegroep slechts bij 3 van de 24 patiënten een of meermalen het geval was geweest. Met de chi-kwadraattoets vinden zij P< 0,01 ; hetgeen ook door mij gevonden is. De auteurs vinden bij patiënten in de controlegroep ook meer hyperglycemische episodes ; een en ander is echter in tegenstelling tot wat de auteurs zeggen eenzijdig getoetst volgens de chi-kwadraat-methode net niet significant. Wellicht hebben zowel het antibioticagebruik als de incidentie van hyperglycemische episodes van de controlegroep (ook) iets te maken met het steroïdgebruik. De auteurs hadden de steroïdinname kunnen meten ; misschien was deze door een gunstige werking van melatonine in de melatoninegroep wel lager.

De belangrijkste conclusie is dat de eenjaarsoverleving van de melatoninegroep beter was dan die van de controlegroep , al had ik ook graag het beloop van de overlevingscurve’s willen toetsen (hetgeen door het ontbreken van voldoende gegevens niet mogelijk was).
De auteurs denken, dat melatonine hier een gunstig effect had op basis van zijn cytostatische eigenschappen en omdat het invloed heeft op het macrophaag-gliacellen-systeem.

Literatuurlijst
1) Lissoni P et al ; Cancer 73 : 699-701 ; 1994.
2) Lissoni P et al ; Br J Cancer 69 : 196-199 ; 1994.
3) Lissoni P et al ; Oncology Reports 2 : 871-873 ; 1995.
4) Wijvekate ML ; Verklarende Statistiek ; het Spectrum ; Utrecht ; 1972