15 juni 2015: lees ook dit artikel: https://kanker-actueel.nl/NL/immuuntherapie-met-til-tumor-infiltrating-lymfocyten-zorgt-bij-een-kwart-van-de-deelnemers-voor-jarenlange-ziektevrije-tijd-bij-patienten-met-uitgezaaide-melanomen.html in gerelateerde artikelen dat een aanvulling is op onderstaande artikel in feite

21 december 2013: Bron: Science

Immuuntherapie bij kanker is de grote wetenschappelijke doorbraak van 2013, aldus een artikel van Science, een algemeen erkend vakblad als het gaat over de nieuwste ontwikkelingen op het gebied van wetenschappelijk onderzoek.

Science maakte afgelopen week hun jaaroverzicht bekend van de meest spraakmakende en beloftevolle ontwikkelingen van 2013 en koos daaruit als meest veelbelovende de immuuntherapeutische aanpak van kanker en noemt dat 'Breakthrough of the Year'. Met immuuntherapeutische aanpak noemen ze met name het bewerken van T-cellen die uit het bloed of lymfe worden gehaald en na bewerking weer terug ingebracht worden bij de patiënt. Ook dit is dus een vorm van personalised medicin  maar werkt toch weer net iets anders dan vooraf geprepareerde medicijnen gericht op receptoren en mutaties hoewel het veel met elkaar heeft te maken.

Een voorbeeld dat Science geeft is dat bij melanomen bewerkte T-cellen aan ipilimumab toegevoegd een veel beter resultaat geven dan alleen ipilimumab. Maar het zou zelfs heel goed kunnen dat ipilimumab niet eens meer nodig is als van de patiënt bekend is welke mutaties er bij haar/hem een rol spelen. Bij melanomen is ipilimumab goedkeurd als medicijn bij gevorderde melanomen maar alleen als de patiënt een daarvoor "juiste" CTL4 gen afwijking heeft en bewerkte T-cellen (bioengineered) worden toegevoegd kan worden verwacht dat deze aanpak succesvol zal zijn. Overigens komt de CTLK4 afwijking ook voor bij longkanker, borstkanker, alvleesklierkanker enz. Maar bij bv. leukemie (en bij patiënten met ook melanomen kan een andere afwijking ook een rol spelen, lijken weer andere receptoren en mutaties een bepalende rol te spelen of een vorm van personalised medicin succesvol kan zijn.

Maar belangrijk in dit verband is natuurlijk dat inmiddels bekend is dat er veel, heel veel verschillende receptoren en mutaties - genafwijkingen een rol spelen waarvoor dan weer andere medicijnen voorhanden zijn. Ook komt het voor dat bij 1 patiënt verschillende afwijkingen een rol spelen. Belangrijk blijft dus een goed receptorenonderzoek. En dan niet van 1 biopt maar het liefst van verschillende biopten als de kanker al uitgezaaid is naar andere organen. Daarbij lijkt het mede bijzonder belangrijk om voordat gestart wordt met immuuntherapeutische middelen er indien mogelijk debulking plaatsvindt van zoveel mogelijk tumorweefsel. Hoe groter de tumorload hoe groter het risico dat de immuuntherapeutische aanpak teveel is voor de patiënt omdat een immuunreactie ontstekingen enz. kan veroorzaken en te groot appèl doet op de lichamelijke gesteldheid van de patiënt.  

Opvallend dat Science ook opmerkt dat de immuuntherapeutische aanpak gericht op de CTLK4 afwijking al in de jaren tachtig is ingezet door de immunoloog James Allison, nu werkzaam aan de Universiteit van Texas MD Anderson Cancer Center in Houston. In de late jaren 1980, dachten Franse onderzoekers helemaal niet aan kanker toen ze een nieuwe eiwit receptor op het oppervlak van T-cellen ontdekten, de zogenoemde cytotoxische T - lymfocyt antigen 4 of CTLA - 4 . Echter dr. Allison vond dat CTLA - 4 een rem zet op T-cellen om daarmee te voorkomen dat ze een immunologische aanval zouden ontketenen. Allison vroeg zich af of met het blokkeren van het CTLA - 4 - molecuul het immuunsysteem daarmee vrij zou maken om beginnende kankercellen op te sporen en te elimineren.

Allison's uitgangspunt is lang niet getest. Hoewel in 1987 Allison al een studie publiceerde waarbij in een muizenstudie zijn hypothese min of meer werd bewezen werd zijn artikel pas in 1996 gepubliceerd, ook in Science. De studie toonde aan dat antilichamen tegen CTLA - 4 tumoren in muizen lieten verdwijnen.

Farmaceutische bedrijven waren voorzichtig met immuuntherapie voor kanker, op hun hoede voor flops uit het verleden, maar ook omdat dit een strategie was die bijna tegengesteld was aan wat gangbaar was bij kanker. En ik vermoed zelf omdat octrooi en patentering echt moeilijk zou zijn en om een medicijn goedgekeurd te krijgen vereist dat enorm veel geld en tijd. Het grote probleem op dit moment bij onderzoek naar en invoering van personalised medicin.

Belangrijke resultaten met anti lichamen kwamen eigenlijk pas in 2010 toen een gerandomiseerde studie bij melanomen aantoonde dat ca. 25% van de deelnemende patiënten minimaal 2 jaar overleefden. Daarna is het hard gegaan en wordt nu wereldwijd ingezet op personalised medicin en niet alleen op CDTL4 afwijkingen maar ook op andere receptoren en genafwijkingen gerichte aanpak.

Het volledige artikel uit Science: Cancer Immunotherapy Breakthrough of the Year 2013  kunt u gratis lezen met een videopresentatie erbij. Hieronder een referentie van de artikelen die Science noemt als voorbeelden van een geslaagde immuuntherapeutische aanpak als basis voor de titel dat immuuntherapie bij kanker de grote doorbraak van 2013 is.

Source:

personalised medicin, CTLK4, T-cellen, melanomen, doorbraak van 2013, immuuntherapie

---

• Mediterraan dieet stimuleert effectiviteit van immuuntherapie met anti-PD medicijnen - checkpointremmers voor patiënten met een melanoom in een gevorderd stadium

---

• Interleukine-2 (IL-2) hoge dosis in medicijnproducerende bolletjes via kleine operatie ingebracht geneest muizen met gevorderde darmkanker en eierstokkanker binnen 6 dagen.

---

• CIMAvax-EGF vaccin geeft uitstekende resultaten op overall overleving en ziektevrije tijd bij longkanker en andere vormen van kanker met EGFR mutatie

---

• Kankerpatienten met solide tumoren met MSI-H = hoge microsatelliet instabiliteit en mismatch reparatie (dMMR) reageren uitstekend op immuuntherapie met pembrolizumab vooraf aan operatie met 65 tot 80 procent complete remissies

---

• DCVax-L verbetert overall overleving en vermindert kans op recidief bij patiënten met nieuw gediagnosticeerd glioblastoom en recidiverend glioblastoom in vergelijking met beste standaardzorg copy 1

---

• Oncolytische virussen geven uitstekende resultaten in aanpak van kanker. Clemens Dirven en Casper van Eyck vertellen in Op1 over hun nieuwste vinding waarmee patient met hersentumor is genezen

---

• Immuuntherapie met het gemoduleerde Rigvir virus blijkt bij verschillende vormen van kanker beduidend betere resultaten te geven op overall overleving en complete remissies - genezingen. Een overzichtsstudie van de ontwikkeling van het RIGVIR virus

---

• Vesicular stomatitis virus (VSV-GP) een gemoduleerd oncolytisch virus geeft in combinatie met anti-PD medicijn ezabenlimab bij kankerpatienten met solide tumoren hoopvolle eerste resultaten

---

• L-Arginine bloedwaarden bij patienten die immuuntherapie krijgen met anti-PD medicijnen (checkpointremmers) voorspellen kans van aanslaan. Lage waarden geven slechte prognose, hoge waarden geven goede prognose op overall overleving

---

• Het menselijk immuunsysteem bestaat uit aangeboren immuniteit en verworven immuniteit, maar hebben elkaar nodig voor een goed werkend immuunsysteem. Een uitleg

---

• Specifieke bloedwaarden en biomarkers die wijzen op veroudering van immuunsysteem (immunosenescentie-biomarkers) plus basale EGF-concentratie in bloed resulteerden in goede voorspellers van het succes van het CIMAvax-EGF vaccin bij gevorderde longkanker

---

• Darmschimmels - darmbacterien beïnvloeden de immuunreactie na radiotherapie op positieve manier. Doden van darmbacterien door antibiotica heeft negatief effect op immuunreacties na bestraling copy 1

---

• Apceden, een gepersonaliseerd vaccin toegevoegd aan dendritische celtherapie geeft opvallend goede resultaten bij solide tumoren, waaronder ook prostaatkanker

---

• Immuungerelateerde ernstige bijwerkingen treden ook nog op later dan 1 jaar na stoppen met immuuntherapie met anti-PD medicijnen bij patienten met een melanoom

---

• Nivolumab na neoadjuvante chemoradiotherapie en chirurgie voor patiënten met slokdarmkanker en gastro-oesofageale junctiekanker verdubbelt ziektevrije overleving van 11 maanden naar ruim 22 maanden

---

• Idecabtagene vicleucel (Abecma) geeft als immuuntherapie via CAR-T cellen bij patienten met zwaarvoorbehandelde vergevorderde multiple myeloma uitstekende resultaten

---

• Hoge tumormutatiebelasting (TMB) als biomarker en prognose voor behandeling met immuuntherapie met anti-PD medicijnen is niet veel beter in uiteindelijk resultaat dan lage tumormutatiebelasting

---

• Gentherapie voor ernstige oogziekte is opgenomen in de basisverzekering van de ziektekostenverzekering. En geeft hoop voor vergoeding van gentherapie bij vormen van kanker waaronder lymfklierkanker waarvoor gentherapie ook is goedgekeurd inmiddels

---

• Immuuntherapie alleen of in combinatie met radiotherapie - bestraling bij de behandeling van hersenmetastasen na complete operatie van de primaire tumor geeft langere en betere overall overleving bij solide tumoren van verschillende primaire oorsprong

---

• NLR meting - veranderende verhouding van neutrofielen tot lymfocyten - blijkt een uitstekende en eenvoudige manier om de werkzaamheid van immuuntherapie met anti-PD medicijnen tijdens behandelingsfase te controleren.

---

• CYAD-101, een vorm van CAR-T cel immuuntherapie geeft hoopvolle resultaten bij uitgezaaide darmkanker zonder dat graft-versus-host-ziekte ontstaat. copy 1

---

• Een petscan met Novel 18F-Labeled Adnectin kan direct laten zien of een kankerpatient voldoende PD-L1 Expressie heeft voor immuuntherapie met anti-PD medicijnen

---

• Radiotherapy and MVA-MUC1-IL-2 vaccine act synergistically for inducing specific immunity to MUC-1 tumor antigen

---

• Chronische Lymfatische Leukemie: Anti-CD19 CAR T-celtherapie geeft langdurige ziektevrije tijd en duurzame complete remissies bij patiënten met Chronische Lymfatische Leukemie (CLL). copy 1

---

• S-1 plus oxaliplatine samen met pembrolizumab geeft hoopvolle resultaten bij patiënten met gevorderde maag / darmkanker met 72 procent objectieve respons

---

• CRISPR-Cas9 gentherapie gericht op afwijkende DNA mutaties en gecombineerd met gemoduleerde T-cellen geeft hoopvolle resultaten bij drie patienten met vergevorderde kanker.

---

• Lenvatinib Plus Pembrolizumab bij patiënten met inoperabele gevorderde nierkanker, baarmoederkanker, melanomen en andere gevorderde kanker met solide tumoren geeft uitstekende resultaten met meer dan de helft remissies van 50 procent of meer

---

• Het voordeel van immunotherapeutische combinatie behandelingen

---

• Melanomen: Er is een sterk positief verband met het aantal immuun-gerelateerde bijwerkingen (irAE's) en recidiefvrije overleving bij melanoompatiënten met een hoog risico in stadium III die werden behandeld met pembrolizumab. copy 1

---

• CAR-T cel therapie is een vorm van immuuntherapie die hele goede resultaten geeft. In Jama een overzicht van stand van zaken in de klinische praktijk

---

• Vaccin tegen KRAS positief gemuteerde vormen van kanker - darmkankers en longkanker o.a. - wordt gecombineerd met trametinib een anti-PD medicijn in fase I studie na hoopvolle resultaten. copy 1

---

• pembrolizumab bij patiënten met verschillende vormen van uitgezaaide kanker, anders dan darmkanker, met hoge microsatellietinstabiliteit (MSI-H) en DNA-mismatch-reparatie-deficiënte (dMMR) geeft uitstekende en duurzame resultaten op overall overleving

---

• immuuntherapie met oncolytische virussen om recidief te voorkomen via de slapende kankerstamcellen blijkt veelbelovende aanpak. Hier een overzichtsstudie van stand van zaken met deze vorm van immuuntherapie

---

• Immuuntherapie met Gendicine , een adenovirus P-53 naast chemotherapie geeft uitstekende resultaten bij patienten met neustumoren copy 1

---

• Cryosurgery plus 1x ipilimumab vooraf aan operatie van operabele borstkanker stimuleert immuunreactie en geeft betere therapeutische resultaten

---

• Immuuntherapie alleen in vergelijking met immuuntherapie samen met chemotherapie bij kankerpatienten met solide tumoren geeft betere resultaten bij mannen dan bij vrouwen blijkt uit grote reviewstudie van 16 gerandomiseerde studies

---

• Dendritische cellen en Newcastle Disease Virus bij kankerpatiënten met spijsverteringskanker geeft significant betere resultaten in overlevingstijd aldus gerandomiseerde studie bij 335 patiënten. copy 2 copy 1

---

• Immuuntherapie met gemanipuleerde T-cellen - CAR-T celtherapie ( tisagenlecleucel ) geeft spectaculair goede resultaten bij patienten met gevorderde lymfklierkanker - non-Hodgkin (B-lymfomen)

---

• Autologe genetisch gemodificeerde T-cellen gericht tegen het humaan papillomavirus (HPV) 16 E6 geeft bij patienten met vergevorderde zwaar voorbehandelde uitgezaaide HPV gerelateerde kanker uitstekende resultaten

---

• immuuntherapie met durvalumab geeft hoopvolle resultaten als behandeling bij gevorderde buikvlieskanker - buikvliestumoren na progressie van ziekte ondanks chemokuren copy 1

---

• Immuuntherapie met nivolumab zorgt voor duurzame en sterk verbeterde overall overleving bij verschillende vormen van kanker, melanomen, longkanker en nierkanker

---

• Atezolizumab + nab-paclitaxel chemotherapie als eerstelijns behandeling voor triple negatieve borstkanker met PD-L1-positieve expressie geeft uitstekende resultaten op overall overleving met 10 maanden meer copy 1

---

• Pembrolizumab faalt bij multiple myeloma (Kahler) en twee fase III studies zijn vroegtijdig stopgezet door FDA wegens te ernstige bijwerkingen en meer sterfgevallen

---

• Meer bijwerkingen door immuuntherapie met anti-PD medicijn nivolumab bij patienten met spijsverteringskanker geeft superieure resultaten in progressievrije overleving (32 v 8 maanden) in vergelijking met weinig bijwerkingen

---

• Immuuntherapie met anti-PD medicijn Cemiplimab plus het vaccin ISA101b gericht op het HPV16 virus of met nivolumab geeft veelbelovende resultaten voor vormen van kanker die HPV gerelateerd zijn

---

• Dieet - voedingspatroon dat de darmflora beinvloed zoals vezels en probiotica heeft invloed op aanslaan van immuuntherapie met anti-PD medicijnen copy 1

---

• Tisotumab vedotin plus chemo geeft spectaculaire resultaten bij zwaarvoorbehandelde kankerpatienten met verschillende primaire vormen van kanker met solide tumoren.

---

• Dendritische celtherapie heeft succes bij patienten met mesothelioma - asbestkanker. Erasmus doet oproep dat meer patienten zich aanmelden voor de studie. copy 1

---

• sTILs - tumor infiltrating lymphocytes aanwezig na chemo in beginnende borstkanker triple negatief voorspellen aanslaan van behandeling en geeft superieure overall overleving op drie jaar copy 1

---

• Verkoudheidsvirus Delta-24-RGD geeft hoopvolle resultaten hersentumoren glioblastoma multiforme. Nederlandse vrouw leeft al 5 jaar na behandeling in Erasmus MC met dit virus (DNX-2401)

---

• lenvatinib samen met pembrolizumab (Keytruda) zorgt bij buikvliestumoren voor opmerkelijk goede resultaten en FDA geeft goedkeuring aan deze combinatiebehandeling

---

• Vrouw met uitgezaaide hormoongevoelige borstkanker (HR-pos) komt in een duurzame complete remissie met immuuntherapie met anti-PD medicijn en TIL - tumor Infiltrating lymfocyten gericht op 4 specifieke mutaties

---

• Utopie of uitdaging: immuuntherapie als eerste keuze bij de diagnose van kanker, concept studieprotocollen

---

• Immuuntherapie met een gemoduleerd virus plus avelumab, een anti-PD medicijn, wordt onderzocht in een fase I/II studie bij darmkankerpatienten copy 1

---

• ATID (Autologous tumor immunizing devascularization) is vorm van immuuntherapie waarbij de tumor wordt afgesloten van de bloedvaten en blijft zitten in het lichaam blijkt bijzonder succesvol bij enkele patienten, waaronder damrkankerpatient

---

• Immuuntherapie met het vaccin DCVax geeft uitstekende resultaten op overall overleving bij glioblastoma multiforme gegeven bij nieuwe diagnose na operatie blijkt uit fase 3 studie copy 1

---

• Overzicht van alle wereldwijd geregistreerde medicijnen binnen immuuntherapie en lopende studies met immuuntherapie

---

• Coley vaccin: Immuuntherapie met het Coley vaccin (koorts therapie) stond aan de basis van de huidige immuuntherapie met gemoduleerde virussen en bacterien. Hier een reviewstudie van de Coley therapie

---

• Wat is de juiste patient voor immuuntherapie? Nederlands onderzoek komt tot opmerkelijke conclusies. Internist-oncoloog Hans Westgeest geeft uitleg

---

• Lymfklierkanker en leukemie kennen verschillende vormen en stadia. Hier een recente studie van de belangrijkste behandelingsopties, vooral met vormen van immuuntherapie copy 1 copy 1

---

• Immuuntherapie bij urologische vormen van kanker, blaaskanker, prostaatkanker en nierkanker is veelbelovend. Recente studies bewijzen langdurige remissies

---

• Immuuntherapie met ipilimumab na gerichte stereotactische bestraling geeft uitstekende resultaten bij 26 ot 57 procent van100 zwaar voorbehandelde patienten met vergevorderde in lever en longen uitgezaaide kanker met solide tumoren

---

• Dendritische celtherapie naast chemo met Vaccell vaccin en aanvullende WT peptides geeft veel betere overleving en progressievrije tijd bij alvleesklierkankerpatienten copy 1

---

• Nivolumab (Obvio) alleen en samen met ipilimumab (Yervoy) geeft uitstekende resultaten bij gevorderde niercelkanker ook in vergelijking met sunitinib copy 1

---

• Immuuntherapie met een gepersonaliseerd vaccin geeft uitstekende resultaten bij operabele melanoompatienten, meer dan de helft bereikte een duurzame complete remissie

---

• Immuuntherapie met nivolumab en ipilimumab samen geeft hoopgevende resutlaten bij zwaar voorbehandelde gevorderde uitgezaaide blaaskanker copy 1

---

• Immuuntherapie met gemoduleerd virus - T-VEC - Talimogene laherparepvec - geeft naast chemo-radiotherapie met cisplatin bij vergevorderde mond- en keelkanker uitstekende resultaten

---

• Immuuntherapie met ipilimuab plus nivolumab of nivolumab alleen geeft bij zwaar voorbehandelde melanoompatienten met uitgezaaide vergevorderde melanomen onvoorstelbaar goede resultaten op overall overleving

---

• Immuuntherapie voor borstkanker in alle stadia maar ook als preventie in eerstelijns en tweede lijns voor borstkanker komt steeds dichterbij. Aldus Elizabeth A. Mittendorf, MD, PhD

---

• Immuuntherapie met het RIGVIR virus bij operabele melanomen met stadia IA t/m IIC geeft 35 procent meer overlevingen op 3 tot 5 jaar in vergelijking met standaard behandeling

---

• Anti-PD medicijnen zoals nivolumab, Pembrolizumab en atezolizumab gegeven als immuuntherapie geven zeer goede resultaten bij verschillende vormen van kanker met solide tumoren, zelfs zonder Ligand-1 receptorstatus

---

• Immuuntherapie met gemanipuleerde T-cellen geeft spectaculair goede resultaten bij patienten met vergevorderde leukemie en B-cel lymfomen

---

• Immuuntherapie met T-VEC, een gemoduleerd herpesvirus geeft zeer goede resultaten bij patienten met zwaar voorbehandelde vergevorderde uitgezaaide melanomen.

---

• Immuuntherapie met behulp van virussen en antigenen levert hele mooie resultaten op bij verschillende vormen van kanker.

---

• Immuuntherapie bij kanker: Grootste doorbraak van 2013 op wetenschappelijk gebied, aldus vakblad Science

---

• Vaccin DCVax(R)-Brain welke succesvol blijkt tegen hersentumoren - Glioblastoma nu officieel verkrijgbaar in Zwitserland. Adressen van ziekenhuizen waar trial loopt toegevoegd copy 1

---

• HPS - heat shock protein zorgt voor opmerkelijke resultaten bij allerlei vormen van kanker met solide tumoren. Vooral bij longkanker en darmkanker

---

• PD-L1 - blokkade met monoklonale anti lichamen - een vorm van immuuntherapie - zorgt bij verschillende vormen van kanker voor opmerkelijke resultaten

---

• Vaccins: Een MUC-1/CEA/TRICOM op een pokkenvirus gebaseerd vaccin (PANVAC vaccin) geeft uitstekende resultaten bij patienten met uitbehandelde borstkanker en eierstokkanker

---

• Gc-Maf van dr. Yamamoto nu in Nederland beschikbaar

---

• Vaccins tegen kanker: Molecuul PRIMA-1 lijkt beschadigde gen P53 tot op DNA niveau te herstellen.

---

• Vaccins tegen kanker: Vaccin gebaseerd op specifiek eiwit verbonden aan p53 gen en inspuiten van lichaamseigene dendritische cellen geeft veelbelovende resultaten in dierproeven bij niet-klein-cellige longkanker en borstkanker en hoofd en halstumoren.

---

• Peptide vaccin - L-BLP25 - tegen uitgezaaide inoperabele niet-klein-cellige longkanker - fase IIIB - effectief. Nieuwe fase III studie moet resultaten bevestigen

---

• Succes van vaccin tegen longkanker (ook in Leuven /Brussel) wordt alleen bereikt met hulp van Mage=A3 eiwit tegen terugkeer van operatief verwijderde niet-klein-cellige longkanker. Artikelupdate 14 juni 2008

---

• Vaccins tegen kanker: Gardasil , het nieuwe vacin tegen het HPV virus heeft al drie tienermeisjes het leven gekost en veroorzaakt ernstige bijverschijnselen bij vele andere meisjes.

---

• Virussen: Bewerkt adenovirus - E1B 19kD - rechtstreeks ingebracht in tumorweefsel zorgt voor opmerkelijke resultaten.