Wat is nu gezond? herziene en uitgebreide editie

fabels en feiten over voeding

Auteur: Martijn B. Katan

Nederlands - Paperback

197 pagina's | Bert Bakker | januari 2008

Beschrijving

Fabels en feiten uit  het boek van Katan : ‘Wat is nu gezond’ .

Arts-bioloog drs. Engelbert Valstar schreef een zeer uitgebreide recensie over het boek van Martijn Katan. Hier de analyse en recensie van Valstar: 

Inleiding

In 2007 bracht  M.B. Katan het boek uit : ‘Wat is nu gezond’ , met als ondertitel : Fabels en feiten over voeding.  Het ISBN-nummer is 978-90-351-3351-8. Dit artikel gaat over de 12 druk, welke een uitgebreide tweede editie betreft. Piet Borst,  gelieerd aan onderzoek naar o.a. taxol en advertorialist bij de NRC ,  voorziet Katan in een voorwoord van de nodige complimenten en stelt dat deze zeker niet aan de leiband van de industrie loopt. Los van de kwaliteit van Katan’s boek, welke ik verderop zal evalueren, is nu reeds duidelijk dat die onafhankelijkheid quatsch is (zie mijn column : ‘Professor Kroket’  in het TvOG van oktober jongstleden). Deze weergave van Piet Borst is echter begrijpelijk, daar hij zelf gelieerd is aan onderzoek naar Taxol en daarom denk ik nooit bezwaar heeft gemaakt tegen de toepassing van Taxol bij de eerste lijnsbehandeling van eierstokkanker (pas bij onvoldoende effectiviteit van carboplatin alleen, dan wel bij een eerste recidief is taxol nodig ; zie respectievelijk  1 en 2. Beide heren zijn niet onafhankelijk. Bij evaluatie van de kwaliteit van het boek oftewel  bespreking zal ik trachten zo compleet mogelijk te zijn, al wil ik niet op elke slak zout leggen.  De bespreking is hoofdstuksgewijs, daarbij de titel van het desbetreffende hoofdstuk noemend.

Hoofdstuk 1 : Wegwijs tussen Feiten en Fabels.

Hier stelt Katan dat er aan het front van de wetenschap chaos en tegenspraak heerst (blz. 15). Er moet nogal eens wat herzien en zelfs ingetrokken worden. Katan stelt letterlijk : ‘ Het zou beter zijn als onderzoekers hun nieuwe bevindingen tien jaar lieten afkoelen voordat ze ze aan de media en het grote publiek prijsgeven. Maar zo werkt het helaas niet.’  Hiermee ben ik het niet eens. Zo lang je weet wat qua opzet, statistiek etc. de beperkingen van je onderzoek zijn,  kan en moet je je uiten om anderen die onderzoek doen van nuttige informatie te voorzien. Het moet evenwel niet zo zijn dat zoals Katan jongstleden augustus deed : op basis van een zeer beperkt in vitro onderzoek met 2 niet in de voeding voorkomende antioxydanten en een oud reeds achterhaald beta-caroteen onderzoek luidkeels in de media rondtrompetteren dat antioxydanten de groei van kanker bevorderen (zie mijn column ‘ Professor Kroket’ in het TvOG van oktober 2009). Interessant is dat Katan op bladzijde 21 toegeeft eerder van de industrie prive geld aangenomen te hebben ; nu neemt alleen zijn lab geld aan voor onderzoek.  Prietpraat : zijn lab is afhankelijk  van Unilever en andere bedrijven. Zijn lab en derhalve Katan zelf zijn derhalve niet onafhankelijk (zie ook mijn eerder genoemde column). Op bladzijde 22 signaleert Katan overigens terecht dat het niet kunnen patenteren van voedingsstoffen, financieel gezien, voedingsonderzoek bemoeilijkt.

Hoofdstuk 2 : Wat heeft voeding voor effecten op de gezondheid?

Op bladzijde 30 stelt  Katan : Verzadigde en onverzadigde vetten hebben het zelfde aantal calorieen.  Dit is een blunder van de eerste orde : om onverzadigde vetzuren te verbranden moet eerst waterstof geaddeerd worden (3) ; eerst dan kan de beta-oxydatie plaatsvinden. Een voordeel van expliciet olijfolie wordt nu al onder tafel geveegd.

Terecht overigens noemt Katan de hoge zoutconsumptie als schadelijk voor onze gezondheid. Op www.nu.nl las ik dat te veel zout (via  o.a. verhoogde bloeddruk) voor 5000 doden per jaar verantwoordelijk is (toets op Google gewoon in  : nu.nl  zout 5000).

Op blz. 32 zegt Katan dat schadelijke stoffen wat voeding aangaat juist in supplementen voorkomen. Hij geeft voor deze bewering echter geen enkele bron. Verderop in het boek heeft hij het in dit verband over o.a. steroiden (die geen supplementen zijn), Ephedra, dat niet toegestaan is en derhalve in de regel dan ook niet in supplementen alhier voorkomt en ook over o.a. beta-caroteen (waarbij hij onderzoek verkeerd interpreteert). Ondertussen zet hij wel alvast een negatieve marketingtoon (net als met de calorieen en onverzadigd vet!).

Voorts kaart hij aan dat de zuivel- en vleesproduktie veel meer aan het broeikaseffect bijdragen dan de produktie van andersoortig voedsel. Hij vermeldt echter niet zoals oud-minister Veerman 25 september 2009 aangaf op een congres ( een symposium  over voeding en kanker , georganiseerd door de VU  en het Cancer Center Amsterdam, met als ondertitel : The role of nutrition in the prevention and treatment of cancer !), namelijk dat de met global; warming gepaard gaande zeespiegelstijging vooral veel rivierdelta zal treffen. Daar wonen niet alleen naar verhouding veel mensen, maar aldaar wordt naar verhouding ook een zeer groot deel van het voedsel verbouwd (denk maar aan de Nijldelta, Mekongdelta etc.). Katan geeft aan dat het effect van bijvoorbeeld de vleesproduktie fors is : een keer per week minder vlees eten is op jaarbasis gelijk aan 1860 km minder per auto! Verwijtbaar is echter dat dit soort feiten voor Katan klaarblijkelijk niet meer dan window-dressing zijn, want vlees wordt door hem om de haverklap duidelijk dan wel subtiel gepromoot, wat uit mijn voornoemde column blijkt en ook verderop in zijn boek.

Hoofdstuk 3 : Het ontbijt.

Op blz. 41 zegt  Katan zonder enige onderbouwing : “Jodium zit ook in sommige multivitamines. Multivitaminen hebben ook nadelen. Ze bevatten soms van de ene vitamine te veel en van andere te weinig , er zitten vaak overbodige of onduidelijke bestanddelen in, er is geen garantie wat op het etiket zit, ze zijn duur en je moet ze elke dag slikken. Je kunt beter proberen je jodium binnen te krijgen met gewone etenswaren.” Deze onzin  adstrueert Katan hier niet met literatuur (hoewel 49 bladzijden van zijn boek met literatuurverwijzingen en korte abstracts zijn gevuld), sterker nog, er is ook nog eens van laster sprake.  Wederom doet Katan bovendien aan marketing : in hoge mate suggereren, dat een multi geen zin heeft en sterker nog schadelijk is, terwijl dat nergens op is gestoeld. Hierbij past zijn promotie van vlees voor ijzer (blz. 42), terwijl je om voldoende ijzer binnen te krijgen, heel goed zonder dat kankerverwekkende rode vlees en de bijbehorende vleeswaren kunt (iets wat Katan met de welbekende appelstroop zelf ook nog eens aangeeft, maar nee vlees wordt nog steeds aanbevolen. Juist ook het WCRF-rapport uit 2007 was ondubbelzinnig voor wat betreft het kankerverwekkende rode vlees : waarom is Katan dan toch behoorlijk positief over vlees en gaat hij aan het WCRF-rapport voorbij, dat immers ondubbelzinnig aantoont, dat rood vlees en worst  daarvan nog explicieter het ontstaan van darmkanker bevorderen?

Op blz. 46 worden de statines gepromoot om het cholesterol te verlagen. Waarom? Je zou toch met olijfolie en vette vis moeten beginnen?

Op blz. 51 stelt Katan terecht op basis van een Cochrane-analyse dat  extra calcium helpt om de kans op darmkanker te verlagen. Hij stelt verder, dat dit zwaarder weegt dan een mogelijk bevorderend effect met betrekking tot prostaatkanker door dat zelfde calcium. Het laatste wordt echter weerlegd door een gerandomiseerd dubbelblind onderzoek : calcium (1200 mg per dag) verlaagt na 6 jaar zelfs de kans op prostaatkanker (4 ; dit onderzoek kent Katan dus niet). Kortom zijn zorgen m.b.t. extra calcium en de prostaat  lijken voorbarig en dus overbodig.

Hoofdstuk 4 : De kinderen naar school.

Terecht stelt Katan op blz. 54-55, dat bewegen belangrijk is om overgewicht tegen te gaan, al wordt bijvoorbeeld de calorie-armere olijfolie ook hier niet gepromoot.

Op blz. 59 geeft Katan toe dat vitamine C extra vooraf de duur van verkoudheden met een dag bekort. Bij kinderen en bij sporters is dit effect volgens Katan sterker. Hij stelt echter ook dat vitamine C wanneer iemand reeds verkouden is, de duur van de verkoudheid niet bekort. Een recente en zeer grote meta-analyse bevestigt dit (5). Pauling had dus wat vitamine C en verkoudheid betreft deels gelijk! Katan stelt ook dat vitamine C de kans op een hartinfarct of kanker niet vermindert. Het laatste kan hij niet zeggen omdat dit niet goed in gerandomiseerde  studies is onderzocht. Wat het eerste betreft : dit klopt voor wat betreft gezonde personen. Bij mensen met een acuut infarct ligt het anders : de combinatie van dagelijks 1000 mg vitamine C per infuus per dag en 600 mg vitamine E  begunstigde het klinische beloop bij deze patienten ondubbelzinnig (6). Verder onderzoek naar de gecombineerde werking van vitamine C en E samen bij het acute hartinfarct is dus zondermeer geboden.

Hoofdstuk 5 : Koffietijd

Groene thee heeft volgens Katan geen effect op het lichaamsgewicht. Hij baseert zich op een enkele studie. Er zijn evenwel nog 3 studies, waarvan er 2 ondubbelzinnig passen bij een gewichtsverminderend effect van groene thee (7,8,9) ; verder onderzoek en een voorlopige  meta-analyse zou op z’n plaats zijn. Merkwaardig dat Katan hier  bij een negatief onderzoeksresultaat  al met een enkel onderzoek tevreden is!

Hoofdstuk 6 : Lunch

Op blz. 81 weer Katan  weer de grove fout, dat onverzadigd vet calorisch gelijk is aan meer verzadigd vet!

Op blz 82 wordt de kroket weer de hemel ingeprezen : daar zit paardevlees in, rijk aan vitamines en ijzer ; bovendien wordt de kroket tegenwoordig in betere olie gefrituurd. Katan is koket met de kroket. Hij negeert echter wederom het WCRF-rapport uit 2007, dat juist voor rood vlees (en helemaal voor processed meat), laat zien dat rood vlees het ontstaan van darmkanker bevordert (en daarbij speelt juist het haemijzer een niet onbelangrijke negatieve rol). Zie ook expliciet : E. Valstar ; TvOG 23 (5) : 20-22 ; 2008. Een mens kan heel goed zonder rood vlees!

Hoofdstuk 7 : Fruit

Fruit is volgens Katan vooral goed om wat er niet in zit (hij bedoelt veel calorieen). Hiermee suggereert hij evenwel ten onrechte dat fruit en groenten er eigenlijk niet toe doen. Het WCRF-rapport uit 2007 laat echter duidelijk zien dat groenten en fruit de kans op o.a. diverse vormen van kanker aanzienlijk verminderen. De bewering van Katan dat er in fruit en groenten weinig vitamines zitten (dit kennelijk in tegenstelling tot paardevlees volgens hem) is ronduit misleidend. Het palet van vitaminen etc. verschilt, maar in fruit en groenten zitten verder nog vele andere stoffen, die niet in vlees voorkomen en vice versa. In het voornoemde WCRF-rapport komt rood vlees er steeds in meer dan wel mindere mate slecht van af en fruit en groenten komen er juist goed af. In z’n totaliteit valt er dan ook voor minder rood vlees, meer vis, minder calorieen en separaat voor meer fruit en groenten te pleiten. Nee Katan promoot subtiel vlees.

Op blz. 88-89 zegt Katan, dat aangetoond is dat vitamine E de kans op een hartinfarct niet vermindert. Hij zegt alleen niet dat de combinatie van vitamine E en C samen in een gerandomiseerd dubbelblind onderzoek met een acuut infarct o.a. de kans op een nieuw vers infarct verminderden (10). Verder onderzoek is nodig. Kennelijk is het wel zo dat de indicatie voor de toepassing van bepaalde supplementen scherper gesteld moet worden, al wordt hun belang voor de volksgezondheid wel steeds ondubbelzinniger. Het zou het zeer wel zo kunnen zijn, dat heel andere eigenschappen van zogenaamde anti-oxydanten er toe doen en dat er juist andere  niet voor de hand liggende combinaties gegeven moeten worden. Verder onderzoek is hier de moeite waard.

In ontwikkelingslanden komen volgens Katan infectieziekten voor, die daar mede met extra vitamine A te beteugelen zijn. Hiertoe noemt hij speciaal extra vlees en zuivel. Waarom geen vette vis? Een haring bijvoorbeeld is toch rijk aan vitamine A en zink? Volgens mij wordt hier weer primair vlees gepromoot! Katan mist echter meer : natuurlijke gemengde carotenoiden als supplement verbeterden in een Canadees gerandomiseerd dubbelblind onderzoek (met multivariate analyse als methodologisch versterkende factor) bij patienten met AIDS de overleving (11). Een enkel negatief onderzoek mbt groene thee en afvallen vond Katan zeer gewichtig ; en dit op zichzelf staande onderzoek dan?

Aan het eind van hoofdstuk 7 staat : ‘Veel fruit eten is niet genoeg om gezond te eten. In fruit ontbreken belangrijke vitamines’ . Hiermee haalt Katan feitelijk zonder fruit en groenten af te raden defacto de essentiele boodschap minder rood vlees, meer (vette) vis en meer groenten en fruit, zoals o.a. in het voornoemde WCRF-rapport is verwoord onderuit. Katan wil evenals Lao Tse het volk regeren zachtkens , zoals men kleine visjes braadt oftewel hij denkt : If you cannot convince them, confuse them!

Hoofdstuk 8 : Borreltijd en snacks

Op blz. 93 geeft Katan aan dat cranberry helpt om blaasinfecties te voorkomen. Hij stelt evenwel ook : het is onduidelijk of cranberry helpt om van een acute blaasinfectie af te komen. Dit klopt ; zie o.a. 12.

Hoofdstuk 9 : Avondeten

Hier komt Katan op de relatie vlees-milieu terug : 1 keer minder per week vlees eten, komt , zoals gezegd, overeen met op jaarbasis 1860 km minder per auto. De  conclusie op blz. 105 is : voor het klimaat zou het goed zijn om de vleesconsumptie te halveren. Helemaal geen vlees zou voor de gezondheid niet optimaal zijn. Onzin Katan. Er is helemaal geen optimum voor vlees bekend. Er zijn alleen maar nadelen van vlees  bekend (zie het WCRF-rapport ; mijn artikelen daarover en mijn eerdere artikelen gebaseerd op het KWF-rapport uit 2004 (allemaal in dit tijdschrift en zijn voorloper : De Orthomoleculaire Koerier zie speciaal mijn artikel in nummer 108 : blz.43-48 ; 2004 en dan hiervan referentie 7 : Valstar E ; Orthomoleculaire Koerier  106 : 17-23 ; 2004). Stiekem houdt Katan royaal aan vlees vast. Mijn advies is : 1 keer per week rood vlees of minder (daarnaast bijvoorbeeld elke week : 1 keer vegetarisch ; 3 keer vis en 2 keer gevogelte).

Op blz. 108 zegt Katan, dat het effect van visolie op het hart nog onzeker is. Onzin  : zie bijvoorbeeld 13, een zeer recente en duidelijke meta-analyse met betrekking tot visoliesupplementen.

Op blz. 110 stelt Katan, dat vegetariers vanwege fenolen, die ijzer kunnen binden (en derhalve dito minder resorptie van ijzer), zwarte thee beter na dan tijdens het eten, kunnen drinken.  Hij komt niet met literatuur en Katan versimpelt hier het een en ander weer te veel. Groenten en fruit bevatten zuren zoals vitamine C (het is aannemelijk dat vegetariers hier meer van nemen), die een chelerende werking t.a.v. ijzer hebben en  daarom bij een maaltijd dit effect van met name zwarte thee goed tegengaan (14).

Op blz. 110 opnieuw de onzinbewering dat groenten eten niet gezonder maken.

Op blz 111 staat dat er geen serieuze aanwijzingen zijn, dat knoflook ergens goed voor is. De vraag is evenwel of dit met betrekking tot de bloeddruk klopt. Zo deden Simons et al (15) een meta-analyse op basis van 32 gerandomiseerde trials en toch weer niet ; geen van de onderzoeken vonden ze bij nader inzien goed genoeg. Zodoende konden zij geen conclusie trekken zeggen zij. Als ze dat vinden, waarom doen ze zelf dan geen trial? Ik ben van mening dat je in een meta-analyse onderzoeken juist voor aantoonbare statistische tekortkomingen moet corrigeren, maar onderzoeken niet (deels naar eigen goeddunken) moet negeren. In een serieuze meta-analyse vonden Reinhart et al (16) 10 RCT’s en daarin een verlaging van de systolische bloeddruk wanneer deze te hoog was. 

Op blz 117 zegt Katan dat chocola niet echt gezond is. Bij chocola zit vaak veel vet en suiker.Dat mag op zichzelf best minder.  Van chocola an sich  is volgens mij niet aangetoond dat het niet  gezond zou zijn : laat Katan maar met bewijzen komen!!. Sterker nog in een meta-analyse van 5 gerandomiseerde studies (17) is gevonden dat cacao-houdende produkten, de bloeddruk verlagen. Wat chocola betreft zijn er dus wel heel duidelijke aanwijzingen dat Katan juist de plank mis slaat.

Op blz. 124 staat  : Vlees is niet slecht voor de gezondheid, maar wel voor het klimaat : het eerste is zoals aangegeven expliciet onjuist.  : Het gezondste is volgens Katan : soms vegetarisch, soms een vis en soms een stukje vlees is het gezondst.  Ook dit is onzin : meer dan een keer vlees per week is aantoonbaar slecht ; of een keer vlees per week gezonder is dan helemaal geen vlees is nergens aangetoond : Katan : dit soort onzin is voor een voedingswetenschapper een schande! Er is tot nog toe voor de vleesconsumptie geen ondergrens gevonden ; alles wijst erop dat reeds meer dan 1 keer vlees per week schadelijk is (voor zover het een risico op darmkanker betreft) ; zie nogmaals het WCRF-rapport en de artikelen van mijn hand, die ik tot nog toe in relatie tot vlees genoemd heb.

10 Bedtijd, vitamines en erotiek

Op blz 127 stelt Katan : Pas wat dat betreft op met Amerikaanse vitamines en supplementen. Onzin ;  er is geen enkel bewijs (en Katan komt daar ook niet mee) dat je met  Amerikaanse vitamines of supplementen extra moet oppassen.

Op blz 129 gaat Katan bij osteoporose te gemakkelijk voorbij aan vitamine D plus kalk om juist een bifosfonaat aan te bevelen. Hij suggereert ten onrechte dat bifosfonaten t.b.v. osteoporose veel beter zijn ; zie 18 en 19. Naast D en calcium hebben bifosfonaten een aanvullende werking. Ik kan vele gerandomiseerde studies noemen om de te simpele mening van Katan te weerleggen. Bij ernstige osteoporose ben ik voor extra vitamine D, calcium (plus magnesium) en bifosfonaten.

Op blz. 130 stelt Katan ten onrechte dat er slechts gebrekkig bewijs bestaat dat kruiden en supplementen werkzaam zijn bij diabetes. Deze onzin is door mij alreeds in 3 artikelen met een lawine van gerandomiseerde studies weerlegd (20,21,22).

Op blz 134 beweert Katan doodleuk dat beta-caroteen longkanker kan veroorzaken. In mijn voornoemde column  verwijs ik dat reeds naar het rijk der fabelen. Mijn bijbehorende originele artikel is referentie 23. In speciaal de ATBC-studie waar Katan op wijst was bovendien van synthetische caroteen sprake, waarvan de gemiddelde cis-trans positie zeker niet gelijk is aan die van de natuurlijke vorm. De bewering  op blz. 138 , dat veel vitaminepreparaten nutteloos of zelfs schadelijk zijn is op grond van mijn reeds geponeerde literatuur en argumenten alreeds volstrekte kletskoek, al kan ik nog veel meer literatuur aandragen, speciaal ook bij heel andere aandoeningen.

Hoofdstuk 11 : Sporten

Op blz. 142 beweert Katan dat er in voedingssupplementen voor sporters steroiden voorkomen. Katan weet net als ik dat steroiden geen voeding zijn, dat dit niet toegestaan is en ook feitelijk niet voorkomt. Dat er body builders zijn die illegaal naast supplementen anabole steroiden gebruiken is iets heel anders. Ephedrine, een natuurlijke eetlustremmer met dubieuze effectiviteit zou volgens Katan soms in supplementen voorkomen. Ik heb dat hier nog nooit gezien. Een feit is dat het in de VS niet verboden is, voor zover ik weet ; wel is het zo dat de FDA al in 2000 een lijst met contraindicaties voor ephedrine had opgesteld (24). Katan zet  op deze manier welbewust legale supplementen, waarop  niets aan te merken valt in de criminele hoek.

Hoofdstuk 12 : De strijd om de slanke lijn

Op blz. 157 beweert Katan  zonder bron, die soort, frequentie en mate aangeeft, dat supplementen giftige stoffen kunnen bevatten. Ik denk dat er veel vaker een dode muis in de karnemelk zit.

Op blz. 159 beweert Katan, dat er geen eten bestaat waarvan je afvalt. Dit is principieel onjuist. Zie voor HCA 25 , voor chroom de metanalyse onder 26 , voor hydroxytryptophaan zie 27 en 28 ; voor pyruvaat zie  29 en 30 en tot slot : groene thee : zie de eerder genoemde publicaties over groene thee en afvallen.

Hoofdstuk 13 : Ongewenste stoffen in het eten.

Op blz 173 stelt Katan dat voedselinfecties in Nederland een reeel, maar geen groot gevaar vormen. Pardon : volgens een Belgische website (www.nieuwsblad.be)  vallen er in Nederland ca. 280 doden door Salmonellainfecties per jaar ; volgens een andere, Nederlandse website (www.mens-en-gezondheid.infonu.nl) worden er in ons land per jaar door Salmonella  50.000 mensen ziek en vallen er door Salmonella jaarlijks 30 doden. Zonder over Salmonella en andere voedselinfecties te spreken is duidelijk dat Katan hier populistische taal uitslaat, zeker wanneer je ten onrechte stelt dat Amerikaanse supplementen, alhier verkrijgbaar schadelijke stoffen bevatten (dat geldt wel incidenteel voor Chinese kruidenpreparaten). Hier te lande  zijn er in het geheel geen voorbeelden te noemen van mensen, die door  (vermeende) schadelijke stoffen uit voedingssupplementen overleden zijn. Zullen we het eens hebben over de ca. 1700 doden die volgens de IGZ op jaarbasis door medicijnvergiftigingen en andere medische calamiteiten in ons land vallen? Nee Katan moet de zaken eens in perspectief zien! Als hij dat gedaan zou hebben, zouden zijn ongefundeerde oordelen over supplementen in een heel wat ingetogener toonzetting zijn geformuleerd.

Hoofdstuk  14 : Waar vind je informatie over gezond eten?

Ik stel : die vindt de lezer niet in het boek van Katan, te meer niet daar hij de VtdK (Vereniging tegen de Kwakzalverij) van Hermann Goring-citeerder Renckens tot zijn favoriete websites rekent waarnaar hij aan het slot van zijn boek verwijst.

Samenvattend kunnen we concluderen, dat dit boek van Katan wemelt van ernstige fouten en de auteur mensen op voedingsgebied misleidt dan wel tracht te misleiden. De goede adviezen kunnen dit alles niet compenseren. Te overheersend zijn in dit boek namelijk de elementen van belangenbehartiging zomede de pure ideologie in de vorm van wetenschappelijk ongefundeerde uitspraken. Ter toevoeging : onverzadigde vetten worden wel meermalen genoemd ; olijfolie evenwel slechts 1 of 2 keer genoemd en een keer wordt gezegd dat olijfolie duur is. Vlees wordt heel veel genoemd en steeds al dan niet stiekem gepromoot ; vis wordt bijna niet genoemd ; een keer wordt zelfs beweerd dat het gunstige effect van visolie t.a.v het hart niet vast staat. Dat alles heeft veel weg van verdeel en heers. Groenten en fruit worden lager neergezet dan zou moeten etc. etc..Dit is een heel slecht, ‘talking nice stories book’ .

Dit ter afsluiting. Katan geeft blijk  van een buitenproportionele honger naar publiciteit. Verstoutte de auteur zich reeds om de eerste druk van zijn boek aan de minister van OCW VtdK-adept Plasterk aan te bieden – hetgeen bizar is omdat het boek geen universitair project is en de inhoud daarvan uitsluitend tot het aandachtsveld behoort van de minister van VWS – nog bonter maakte Katan het door het recente Harvard-onderzoek inzake de werking van antioxydanten kritiekloos in de media breeduit te voorzien van de apert onjuiste oneliner : antioxydanten bevorderen kanker. Het valt  dan ook te hopen dat Katan, zoals een voedingswetenschapper betaamt, zijn publiciteitshonger voortaan uitsluitend zal stillen met een voedende dosis van gepaste bescheidenheid.

Literatuurlijst

1)I.C.O.N.G. ; Lancet 360 : 505-15 ; 2002.

2)Parmar MK et al ; Lancet 361 : 2099-106 ; 2003.

3)AL Lehninger ; Biochemistry ; 2^e editie ; Worth Publishers Inc. ; 1975.

4)Baron JA ; Cancer Epidemiol Biomarkers Prev : 14: 586-9 ; 2005.

5)Heimer KA et al ; J Am Acad Nurse Pract 2009 May; 21(5): 295-300 ; PMID 19432914.

6)Jaxa-Chamiec T et al ; Kardiol Pol 2005 Apr; 62(4): 344-50 ; PMID 16059992.

7)Hsu CH et al ; Clin Nutr 27 : 363-70 ; 2008 ; PMID 18468736.

8)Lecomte A ; Revue de L’association Mondiale de Phytotherapie 1 :36-40 ; juni, 1985.

9)Dulloo AG et al ; Int J Obesity 23(Suppl 5) ; Abstract 579,May, 1999.

10)Jaxa-Chamiec T et al ; Kardiol Pol 62: 344-50 ; 2005 ; PMID 16059992.

11)Austin J et al ; Eur J Clin  Nutr 60: 1266-76 ; 2006 ; PMID 16721396.

12)Mathers MJ et al ; Urologe A. 2009, Jul 29 ; PMID 19636526.

13)Marik PE en Varon J ; Clin Cardiol 32: 365-72 ; 2009 ; PMID 19609891.

14)Thankachan P et al ; Am J Clin Nutr 87: 881-6 ; 2008 ; PMID 18400710.

15)Simons S et al ; Neth J Med 67: 212-9 ; 2009 ; PMID 19749390.

16)Reinhart KM et al ;  Ann Pharmacother 42: 1766-71 ; 2008 ; PMID 19017826.

17)Taubert D et al ; Arch Intern Med 167: 626-34 ; 2007 ; PMID 17420419.

18)Richy F et al ; Osteoporos Int 15; 301-10 ; 2004 ; PMID 14740153.

19)Nurmi-Luthie I et al ; Drugs Aging 26: 409-21 ; 2009 ; PMID 19552493.

20)Valstar E. TvOG 24 (3): 53-56 ; 2009.

21)Valstar E; TvOG 24(4):24-29 ; 2009.

22)Valstar E; TvOG 24(5) ; 2009 ; wordt  in dit nummer in oktober 2009 gepubliceerd.

23)Valstar E ; Beta-Carotene  and Retinol in Relation to Lung Cancer and Cardiac Disease ; Zeitschrift fur Onkologie 30(2): 34-37 ; 1998.

24)Werbach MR en Murray MT ; Botanical Influences on Illness ; 2^e editie ; 2000 ; Third Line Press Inc, Tarzana , California, USA ; ISBN 1-891710-00-1 ; blz. 476-77.

25)Preuss HG et al ; JAMA 1998 ;280:1596-600 ; PMID 9820262.

26)Pittler MH et al ; Int J Obes Relat Metab Disord 27(4):522-9 ; 2003 ; PMID 12664086.

27)Cangiano C et al ; Am J Clin Nutr 1992 Nov ; 56(5): 863-7; PMID 1384305.

28) Cangiano C et al ; Int J Obes Relat Metab Disord. 1998 Jul; 22(7): 648-54 ; PMID 9705024.

29)Stanko  RT en Arch JE ; Int J Obes Relat Metab Disord 1996: 925-30 ; PMID 8910097.

30)Koh-Banerlee PK et al ; Nutrition 2005; 21:312-9 ; PMID 15797672.