Sociaaleconomische verschillen beïnvloeden overleving bij kanker

Het rapport “Kanker in Nederland: sociaaleconomische verschillen - Deel III: verschillen in overleving, verloop, gevolgen en (na)zorg bij mensen met of na kanker,” toont hoe inkomensverschillen overleving, ziekteverloop, kwaliteit van leven en nazorg beïnvloeden. De gebruikte gegevens zijn afkomstig uit de Nederlandse Kankerregistratie (NKR), de Profielstudie en inkomensgegevens van het CBS. De studie is het derde deel in een drieluik over sociaaleconomische verschillen bij kanker. In eerdere delen stonden verschillen rondom diagnose (deel 1) en behandeling (deel 2) centraal.

Belangrijkste bevindingen deel drie

Overleving van kanker

Mensen met kanker uit de lagere inkomensgroep hebben gemiddeld een 10% lagere 5-jaarsoverleving dan patiënten uit hogere inkomensgroepen, waarbij dit verschil voor mannen 12% is en voor vrouwen 7%. Hoewel het verschil in overleving kleiner wordt naarmate patiënten langer overleven, blijft het bij sommige vormen van kanker, zoals melanoom, bestaan.

Verloop van ziekte

Er zijn nauwelijks verschillen in het risico op recidief (terugkeer) of progressie (verergering) van kanker tussen inkomensgroepen.

Kwaliteit van leven

Patiënten met een lager inkomen rapporteren vaker problemen met fysiek, dagelijks, emotioneel en sociaal functioneren, waaronder vermoeidheid, pijn en angst. Dit wijst op aanzienlijke verschillen in ervaren levenskwaliteit tijdens en na de behandeling.

Werk

Mensen met kanker in de lagere inkomensgroep hebben vaker te maken met ongunstige werkuitkomsten, zoals langdurig ziekteverzuim en baanverlies. Daarnaast kampt 22% van hen met financiële problemen, tegenover 12% van de hogere-inkomensgroep.

Nazorg

Patiënten uit hogere inkomensgroepen ontvangen vaker vormen van nazorg zoals fysiotherapie (35% tegenover 31%). In de lagere inkomensgroep wordt vaker gebruik gemaakt van maatschappelijk werk (10% tegenover 7%). Hoewel kankersoort en leeftijd deels de verschillen verklaren, blijven er onverklaarde variaties bestaan in het type nazorg die patiënten ontvangen.

Zorggebruik in de laatste zes maanden van het leven

In de laatste zes maanden van hun leven zoeken patiënten met een lager inkomen vaker medische hulp. Het type zorg in deze fase vertoont echter geen grote verschillen tussen inkomensgroepen.

Mogelijke oorzaken

De verschillen in overleving en kwaliteit van leven bij kanker kunnen deels worden verklaard door fysieke factoren, zoals leeftijd en andere gezondheidsproblemen, maar die verklaren niet alles. Ook persoonlijke omstandigheden, zoals de behoefte aan zorg en het gemak waarmee iemand gezondheidsinformatie begrijpt, spelen een rol. Leefomstandigheden, zoals het type werk, de woonomgeving, en financiële situatie, zijn daarbij ook belangrijk. Mensen met een lager inkomen hebben vaak meer obstakels als het gaat om keuzes en toegang tot zorg en gezondheid.

IKNL roept alle partijen in het oncologisch veld op om zich aan te sluiten bij initiatieven zoals het Deltaplan tegen gezondheidsverschillen, dat gericht is op het verkleinen van sociaaleconomische ongelijkheden in de zorg. Het SES-drieluik legde ongelijkheden bloot die alle facetten van de kankerzorg beïnvloeden – van preventie en diagnose tot behandeling, kwaliteit van leven, palliatieve zorg en overleving. De verschillen raken alle doelen van de Nederlandse Kanker Agenda. Dit vraagt om een brede aanpak en gerichte aandacht voor kwetsbare groepen bij het realiseren van inclusieve kankerzorg die voor iedereen toegankelijk is.

We zijn dan ook blij dat KWF Kankerbestrijding vandaag bekendmaakt ruim 700.000 euro toe te kennen aan het vervolgproject SINCERE van IKNL. Dit project, dat samen met de betrokken patiënten wordt uitgevoerd, onderzoekt de zorgbehoeften van ongeneeslijk zieke kankerpatiënten uit verschillende inkomensgroepen. Een belangrijke stap naar zorg die beter past bij de behoeften van alle patiënten, ongeacht hun sociaaleconomische situatie.