Selectieve verontwaardiging. Column van arts-bioloog Engelbert Valstar over medisch geheim van artsen

Arts-bioloog drs. Engelbert Valstar

In deze rubriek hebben we een aantal columns van arts-bioloog drs. Engelbert Valstar geplaatst.

Hier een column uit 2013 over het medisch geheim van artsen.

Selectieve verontwaardiging

Inleiding

Mag een arts, die een patient niet behandelt, maar toch van een der behandelende artsen informeel informatie over deze patient krijgt, behalve trachten zich een mening over deze patient te vormen, deze informatie en zijn opinie hierover aan derden ten beste geven? Hierbij moet een arts dan om te beginnen zich realiseren dat voor het vormen van een medische opinie voldoende informatie noodzakelijk is. Voor de direkt behandelende artsen geldt natuurlijk in principe zondermeer het beroepsgeheim. Als niet behandelend arts mag je die informatie dus feitelijk niet eens krijgen. Ik ben van mening dat ook wanneer je als niet direkt behandelend arts informatie over een patient krijgt en die je dus eigenlijk niet mag krijgen, je gebonden met aan het medisch beroepsgeheim.

Ik wil 2 situaties bespreken waarin het voornoemde zich voordeed en de rol van de Inspectie daarbij. Allereerst de casus Tulleken ; deze emeritus-hoogleraar neurochirurgie bracht informatie over de eerder onder een lawine bedolven Prins Friso naar buiten, daarbij het medisch geheim schendend. Daarna de ‘non’-casus Renckens (‘non’-, want de Inspectie deed niks) die in zijn ruzie met de internist Hans Houtsmuller indertijd (midden jaren negentig van de vorige eeuw) omtrent voeding en kanker informatie uit een volgens hem medisch betrouwbare bron (volgens mij was deze bron niet betrouwbaar) tegen Houtsmuller gebruikte.

De casus Tulleken

Op 17 februari 2012 werd prins Friso tijdens een skitocht in Lech, Oostenrijk door een lawine bedolven. Daarbij liep hij hersenschade op. Tulleken, aldaar op een congres, sprak in het ziekenhuis met behandelende artsen en deelde die informatie met zijn vrouw, een journaliste van NRC-Handelsblad. Vervolgens berichtte de NRC dat de prins geen schedelbasisfractuur had en dat er op een MRI-scan geen bijzonderheden te zien waren. Tulleken had de informatie met zijn vrouw en dus de NRC gedeeld omdat het volgens hem van belang was het volk gerust te stellen. Naderhand bleek de situatie van prins Friso toch echt ernstig. Tulleken die ik via patiënten als een zeer goed en zorgvuldig arts heb ervaren, had volgens mij inderdaad de bedoeling om gewoon iets positiefs te laten horen. Welnu ook voor hem gold dat hij over Friso geen informatie door had mogen geven. Hij werd door de Inspectie bijna proactief voor het Medisch Tuchtcollege gedaagd en terecht (dat vond hij zelf ook) hiervoor berispt door het Medisch Tuchtcollege.

De ‘non’-casus Renckens

In de jaren negentig raakte de internist Houtsmuller bekend, omdat hij mede door een dieet en supplementen van een melanoom was genezen. Hij schreef in 1995 het boek ‘Niet toxische tumortherapie : een aanvulling’. Ook behandelde hij kankerpatienten met het zogenaamde Houtsmullerdieet, wat gewoon een zeer gezond dieet was gecombineerd met supplementen en dergelijke. In voornoemd boek zei Houtsmuller het een en ander over zijn eigen ziektegeschiedenis. Renckens, toen nog voorzitter van de VtdK beweerde op grond van beperkte informatie omtrent Houtsmullers ziektegeschiedenis, van Houtsmullers zelf verkregen, dat Houtsmuller omtrent zijn eigen ziektegeschiedenis had gelogen. Houtsmuller ontkende dat. Na 2 juridische procedures mocht Renckens Houtsmuller uiteindelijk geen leugenaar meer noemen. Tussen de 2 procedures kwam Renckens met onjuiste informatie omtrent Houtsmullers ziektegeschiedenis, die hij naar zijn zeggen uit medisch betrouwbare bron had. Medische bronnen aanboren na eerst 20 jaar is al minder betrouwbaar, maar dat uberhaupt willen en informatie daaruit gebruiken, is ook een indirekte schending van het medisch geheim. Ik heb het altijd een saillant detail gevonden, dat de Inspectie in dit geval toentertijd geen nader onderzoek omtrent schending van het medisch geheim is gestart. Dit alles speelde eind negentiger jaren van de vorige eeuw.

Wie zegt dat Houtsmuller zelf al iets over zijn ziektegeschiedenis had gezegd, vergeet dat we over het trauma van Prins Friso via de Rijksvoorlichtingsdienst/de Oranjes ook al het een en ander wisten. Het feit dat er over de ziekte van iemand al het een en ander/ het nodige bekend is, geeft artsen niet het recht daar (in het openbaar) verder hun mond over open te doen ; ook niet secundair. Voorts nogmaals ik vind en dat vindt het tuchtcollege dus ook, mag een arts die zijdelings van een ziektegeschiedenis nadere gegevens verkrijgt deze niet mag ‘doorlepelen’, ongeacht of deze gegevens betrouwbaar zijn of niet. Inderdaad los van welke vooringnomenheid dan ook, indien deze gegevens van langer geleden en beperkter zijn, is de kans op onjuistheden ook nog eens groter.

Conclusie en discussie

Ruim een jaar geleden kwam de inspectie oftewel de IGZ er slecht af bij Radar. Op klachten van patiënten, waarbij het ook om sterfgevallen ging, werd zoals Radar aantoonde op z’n zachts gezegd structureel passief gereageerd. Het valt op indien een arts (Renckens, voorheen werkzaam als gynaecoloog in het Westfries Gasthuis te Hoorn) voor een discussie vertrouwelijke informatie gebruikt, juist dan wel onjuist, hij ook zeker nadat gebleken is dat hij op basis van deze informatie een collega (internist Houtsmuller)in tweede aanleg nog steeds ten onrechte van liegen heeft beschuldigd, hij door de Inspectie niet op de korrel wordt genomen, maar wanneer het om een bekend persoon gaat, indirecte schending van het beroepsgeheim, waarbij er volgens mij op een enigszins naïeve manier sprake was van goede bedoelingen en niet van onjuiste aantijgingen de Inspectie wel in actie komt. Per 1 juli 2013 heeft Ronnie van Diemst-Steenvoorde, voorheen vice-voorzitter van de Raad van Bestuur van het Westfries Gasthuis uit Hoorn, bij de IGZ van Gerrit van der Wal het dirigeerstokje overgenomen. We zullen zien of er bij de IGZ echt structurele veranderingen komen.

column van arts-bioloog drs. Engelbert Valstar, medisch geheim van artsen, selectieve verontwaardiging